Ưu thế lai là gì? Khái niệm ưu thế lai là gì sinh học 9? Phương pháp tạo ưu thế lai? Công thức tính ưu thế lai?… Có rất nhiều câu hỏi liên quan đến chủ đề ưu thế lai được cộng đồng mạng quan tâm. Trong bài viết dưới đây, cùng DINHNGHIA.COM.VN tìm hiểu về chủ đề này nhé!
Nội dung chính bài viết
Khái niệm ưu thế lai là gì?
Bạn có thể tìm hiểu khái niệm ưu thế lai là gì sinh học 9 trong sách giáo khoa sinh học hoặc trên thanh công cụ google. Vậy cụ thể ưu thế lai là gì? Theo định nghĩa, ưu thế lai là một hiện tượng cơ thể lai F1 có khả năng sinh trưởng, cũng như sức sống cao hơn. Các dòng này tốc độ phát triển nhanh hơn, cho năng suất cao hơn và khả năng chống chịu tốt hơn.
Thông thường các dòng thực vật hay động vật được lai theo phương pháp ưu thế lai sẽ có năng suất cao hơn bình thường. Không những vậy chúng còn có năng suất cao hơn trung bình hoặc cao vượt trội hơn cả dòng bố mẹ.
Ví dụ cụ thể ưu thế lai
Khi tiến hành lai 1 dòng thuần mang 1 gen trội với 2 dòng thuần mang một gen trội sẽ tạo ra con lai F1 mang 3 gen trội.
Đối với vật nuôi để tạo ra ưu thế lai người ta chủ yếu dựa trên phương pháp lai kinh tế nhằm tạo ra giống thương phẩm. Đối với thực vật người ta tạo ra ưu thế lai thông qua quá trình tự thụ phấn và cho chúng giao với nhau. Thông thường phương pháp này được ứng dụng rộng rãi cho các loại thực vật như ngô, lúa,…
Ưu thế lai có được thông qua giả thiết siêu trội. Cụ thể hơn thể dị hợp về nhiều cặp gen khác nhau sẽ sinh ra con lai vượt trội hơn. Các dòng con lai sẽ có năng suất và tốc độ sinh trưởng cao hơn bố mẹ rất nhiều. Thông thường các nhà chọn giống sẽ duy trì các dòng bố mẹ và sử dụng ưu thế lai nhằm tạo ra các giống lai thương phẩm.
Cơ sở di truyền của ưu thế lai là gì?
Cơ sở di truyền của ưu thế lai là gì? – Cơ sở di truyền của ưu thế lai: Về phương diện di truyền sẽ do tính trạng do gen trội quy định về số lượng. Khi tiến hành lai giữa hai dòng thuần có kiểu gen khác nhau sẽ tạo ra con lai F1.
Mà cụ thể hơn các dòng gen lặn có một số biểu hiện với các đặc điểm xấu sẽ bị lấn át bởi các đặc tính tốt của gen trội. Ở con lai F1 chỉ có các gen trội mới được biểu hiện còn các đặc tính xấu sẽ không được biểu hiện. Cũng chính vì vậy mà con lai F1 mới mang đến nhiều đặc điểm tốt như mong muốn.
Công thức tính ưu thế lai là gì?
AabbCC x aaBBcc => F1: AaBbCc
Thông thường trong ưu thế lai con lai F1 sẽ không được nhân giống. Ở các thế hệ sau gen đồng hợp tăng cũng như tỉ lệ gen dị hợp giảm nên không nên sử dụng được.
Bên cạnh đó gen đồng hợp lặn là gen bệnh tật và dẫn đến các hiện tượng dị tật nên không thể sử dụng lai giống với các thế hệ sau. Nếu tiếp tục lai giống các thế hệ bố mẹ là F1 sẽ dẫn đến sức sống của con lai giảm dần. Từ đây các thế hệ ưu thế lai cũng giảm theo.
Để duy trì ưu thế lai bạn có thể áp dụng phương pháp nhân giống vô tính bằng các phương pháp như chiết ghép, giâm cành hoặc vi nhân giống. Để tạo ra ưu thế lai người ta tiến hành lai khác dòng. Cụ thể hơn người ta sẽ tạo ra dòng thuần chủng khác nhau bằng phương pháp tự thụ phấn. Sau đó người ta cho lai các dòng thuần chủng với nhau để tìm ra tổ hợp lai có ưu thế lai cao hơn.
Bên cạnh đó cũng cần tiến hành lai nghịch và thuần để tìm tổ hợp lai cho ưu thế lai bởi đặc tính của tế bào chất sẽ quyết định đến ưu thế lai. Có một số trường hợp con lai khác dòng sẽ không tạo ra ưu thế lai. Tuy nhiên nếu đem con lai này lai cùng với các dòng thứ 3 thì rất có thể đời con lai sẽ có các ưu thế lai.
Nguyên nhân di truyền của ưu thế lai
Nguyên nhân di truyền của ưu thế lai là gì?- Các nguyên nhân của ưu thế lai có thể giải thích bằng các giải thuyết sau đây:
Giả thuyết về trạng thái dị hợp
Đời F1 có thể mang các cặp gen dị hợp do lai khác dòng thuần chủng. Khi ở trong trạng thái dị hợp các gen lặn gây hại thường bị gen trội lấn át nên không bộc lộ được kiểu hình.
Con lai F1 sẽ có năng suất cao hơn nếu ở trạng thái dị hợp có sự mâu thuẫn nội tại giữa các alen của mẹ và bố. Mâu thuẫn này giúp tăng cường quá trình trao đổi chất và khiến con lai F1 có phẩm chất, năng suất và khả năng chống chịu tăng lên. Từ dòng F2 trở đi tính chất đồng hợp tăng lên, tính chất dị hợp giảm khiến cho ưu thế lai cũng giảm dần theo.
Giả thuyết về tác động cộng gộp các gen trội có lợi
Dòng con lai F1 được tập trung các gen trội ở cả giống bố và giống mẹ. Trên thực tế trạng thái gen trội quy định tốt hơn so với các gen lặn. Thông thường các tính trạng thuộc về kích thước và số lượng như số lượng hạt hay năng suất quả sẽ do số lượng gen trội quy định.
Các phương pháp tạo ưu thế lai
Các phương pháp tạo ưu thế lai là gì? – Phương pháp tạo ưu thế lai trên cây trồng thường bao gồm cho giao phối gần sau đó sẽ được chọn các dòng thuần chủng nhằm tạo ra tính trạng mong muốn. Cuối cùng các cặp bố mẹ sẽ được lai với nhau.
Các phương pháp tạo ưu thế lai ở động vật sẽ được tiến hành theo phương pháp lai kinh tế. Thông thường tại phương pháp này người ta sẽ lai giữa các cặp bố mẹ tạo ưu thế lai đời F1, khác nhau về kiểu gen.
DINHNGHIA.COM.VN đã giải đáp các thắc mắc về ưu thế lai thông qua bài viết trên đây. Mong rằng với những thông tin mà chúng tôi cung cấp sẽ mang đến kiến thức hữu ích cho bạn về chủ đề ưu thế lai là gì. Chúc bạn luôn học tốt!
Xem thêm >>> Lai hai cặp tính trạng là gì? Một số bài tập lai hai cặp tính trạng sinh học 9
