Cách Hà Nội gần 200km về phía Tây Bắc theo quốc lộ 6, cao nguyên Mộc Châu là một điểm đến thú vị trên bản đồ du lịch Việt Nam. Với chiều dài khoảng 80km, rộng 25km trên cao độ 1.050m so với mực nước biển, ngay giữa cao nguyên đã hình thành một tiểu vùng khí hậu mát mẻ mang đặc trưng khí hậu cận ôn đới, với nhiệt độ trung bình 20ºC về mùa Hè và thường khô ráo hơn các vùng khác vào mùa Đông.
Mộc Châu là nơi tụ cư 12 dân tộc anh em gồm Thái (33%), Mông (18%), Kinh (15%), Lào, Hoa, Khơ Mú, Dao, Tày… với nhiều bản sắc văn hóa độc đáo, tập trung nhiều nhất tài nguyên du lịch tỉnh Sơn La và cả vùng núi Tây Bắc - Bắc bộ.
MỘC CHÂU BỐN MÙA HOA NỞ
Được bao quanh bởi các dãy núi, cao nguyên Mộc Châu sở hữu một khí hậu rất đặc thù: mát mẻ vào mùa Hè, se lạnh vào mùa Thu, rét buốt vào mùa Đông và ấm áp khi Xuân về.
Vào mùa Xuân, khi cây cối, cỏ hoa đâm chồi nảy lộc, thiên nhiên như khoác lên mình sắc áo mới, tươi mát và trữ tình… thì cũng là lúc Mộc Châu rực rỡ những sắc hoa Mận, hoa Đào. Cả đất trời cao nguyên như được điểm trang bằng một màu hoa trắng muốt tinh khôi… Đây cũng là lúc làng bản còn nguyên những bản sắc văn hóa cổ truyền vào lễ hội đón Xuân.
Sang đến tháng Tư khi cái rét không còn da diết thì cũng là thời điểm giao mùa giữa cuối Xuân chuẩn bị sang Hè, lúc này Mộc Châu nổi bật với sắc xanh của cây cỏ, màu xanh mơn mởn của những cánh đồng lúa con gái, xanh ngát cả những đồi chè trải dài ngút mắt… Vào độ này, hoa Ban, hoa Sưa bắt đầu nở, những bông hoa li ti, trăng trắng ẩn hiện giữa sắc xanh, lung linh trong nắng sớm. Đến tháng 8, 9 lúc gió giao mùa thổi về cũng là lúc những quả mận, quả đào phơn phớt hồng trên cành, rung rinh dưới nắng vàng chờ bàn tay người thu hoạch.
Khi mùa Thu về, cả đất trời Mộc Châu lại tươi tắn những mảng màu rực rỡ. Không chỉ là màu xanh biếc của những đồi thông hay những đồi chè mơn mởn trong đợt ra lá mới, mà còn là màu của những cánh đồng hoa Cải vàng, hoa Cải trắng trải rộng đến tận chân trời, của những vạt Dã quỳ hay Hướng dương vàng rực xen lẫn những nhánh Trạng nguyên chói lọi suốt dọc con đường vào bản hay nông trường.
Đến tháng 12, khi mây mù gió núi tràn về mang theo cái lạnh buốt đến tái tê, khi những đồng cỏ xác xơ vì sương muối và những thân chè gầy guộc hay những cành Mận, Đào khẳng khiu đang vào dịp ngủ Đông, thì dường như chỉ còn lại sắc vàng của Dã quỳ, sắc đỏ của Trạng nguyên vươn lên đón nắng Đông, tuy không lộng lẫy kiêu sa nhưng vẫn mạnh mẽ và hoang dại sau làn sương mờ ảo…
Với những lợi thế từ thiên nhiên ban tặng, Mộc Châu ngày nay còn được biết đến như là nơi bám rễ, hội tụ và khoe sắc của những loài hoa danh tiếng khắp thế giới. Hoa Mộc Châu đang trở thành một thương hiệu đẳng cấp với những vùng sản xuất hoa cao cấp mà trong số những tên tuổi tiên phong phải kể đến Công ty Cổ phần Hoa Nhiệt đới nằm ngay ngã ba quốc lộ 6, đoạn đường rẽ đi thị trấn Mộc Châu và thị trấn Nông trường với khu trồng những loại hoa nổi tiếng như Hồng nhung, Ly, Tulip, các loại Lan Hồ điệp, Vũ nữ…, Công ty Cổ phần Hoa cảnh Cao Nguyên với khu vườn tại Bản Áng, xã Đông Sang chuyên sưu tầm, nuôi trồng và bảo tồn các loài Lan, đặc biệt địa Lan…
MỘC CHÂU VỚI TIỀM NĂNG DU LỊCH
Có thể nói khí hậu tại Mộc Châu là một trong những của hiếm qúy giá của vùng đất này, đã tạo ra một không gian bốn mùa tươi sắc thu hút khách lãng du bất kể mùa nào trong năm. Sản phẩm du lịch của Mộc Châu rất đa dạng, từ nghỉ dưỡng, tham quan, điền giã đến văn hoá - lễ hội, vui chơi giải trí, du lịch đường sông…
Nằm sát ngay trung tâm huyện lỵ cạnh đường quốc lộ 6, động Sơn Mộc Hương hay còn gọi hang Dơi là một hang động Kaster đá vôi điển hình trên độ cao 100m, được các nhà khảo cổ học phát hiện từ năm 1952 cùng với một số hiện vật, dấu tích của người Việt cổ. Đây là một di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia có diện tích 6.915m² với nhiều khối thạch nhủ đủ mọi hình dạng được thiên nhiên kỳ công tạo dựng qua thời gian.
Từ trung tâm thị trấn Mộc Châu, ngay chỗ Bưu điện có tuyến đường huyện lỵ đi chừng 3km sẽ đến rừng thông bản Áng. Đây là một rừng thông có diện tích 43ha với hai chủng loại thông địa phương và thông Đà Lạt trải dài trên dãy đồi đất Feralit đỏ nâu được điểm trang bởi hai hồ nước tự nhiên 750m² và 4000m² nằm sát cạnh với độ cao, thấp khác nhau, tạo nên một vùng cảnh quan thiên nhiên kỳ ảo với không khí mát mẻ trong lành, rất thích hợp cho loại hình picnic cắm trại hay thư giản giữa bạt ngàn thông xanh và nước biếc. Bản Áng cũng là nơi định cư lâu đời nhất của người Thái Mộc Châu với những ngôi nhà sàn cổ mộc mạc và lễ hội “Xe Chả” vào dịp rằm tháng Giêng, du khách sẽ bất ngờ trước những món ăn đặc sắc của người Thái và sẽ rất thú vị khi được giao lưu cùng bà con trong những điệu múa sạp, múa xòe…
Theo quốc lộ 6 qua thị trấn Mộc Châu chừng 2,5km sẽ gặp ngã ba Pa Háng, từ đây rẽ trái theo quốc lộ 43 đi tiếp chừng 4km sẽ đến bản Vặt thuộc địa phận xã Mường Sang. Tại đây từ sự hợp lưu hai con suối đã hình thành thác Dải Yếm cao khoảng 100m, được phân làm hai nhánh cách nhau chừng 200m, một bên có 9 tầng và một bên 5 tầng. Thác Dải Yếm đẹp nhất vào tháng 4 đến tháng 9, khi toàn bộ mặt thác rộng 70m là một màn nước trắng xóa trông thật hùng vĩ. Từ đây đi tiếp chừng 20km sẽ tới cửa khẩu Pa Háng nối với tỉnh Hủa Phăn của nước bạn Lào - đoạn đường này đã được mở rộng nâng cấp thành quốc lộ, tạo điều kiện cho khách du lịch tham quan môi trường tự nhiên Lóng Sập, Xuân Nha và nối tuyến sang thị xã Sầm Nưa (Lào).
Cách Mộc Châu chừng 15km về phía Đông có đỉnh Phiêng Luông với độ cao 1.500m, trên đỉnh có một khu đất bằng phẳng rộng gần 10ha rất thích hợp cho những môn thể thao như đi ngựa, đi bộ hoặc leo núi… Cách Mộc Châu khoảng 40km về phía Nam là khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Nha - Sốp Cộp rộng 27.000ha với khu rừng nguyên sinh có nhiều loài động, thực vật quý hiếm, là điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái.
Du khách thích du lịch đường sông có thể xuống Chiềng Yên tham quan sông Đà hoặc quá cảnh sang Lào. Từ Mộc Châu xuống thẳng cảng sông Vạn Yên, nơi xuất phát tuyến du lịch sông Đà, du khách sẽ có điều kiện chiêm ngắm nhiều cảnh đẹp trên tuyến du lịch kéo dài đến thị xã Sơn La hoặc xuôi xuống thủy điện Hòa Bình.
MỘC CHÂU - ĐIỂM ĐẾN THÚ VỊ
Mộc Châu là vùng thảo nguyên rộng lớn và xinh đẹp nhất ở miền núi phía Bắc, với cánh đồng cỏ rộng 1.600ha cùng điều kiện khí hậu - thổ nhưỡng rất thuận lợi cho phát triển chăn nuôi gia súc, trồng chè và các loại cây công nghiệp khác.
Ngay từ năm 1958, nông trường Mộc Châu được thành lập với hàng ngàn con bò Hà Lan thuần chủng và lai tạo từ giống bò Tây Bắc. Bên cạnh đó, nhà máy chè Mộc Châu cũng được thành lập với sản lượng lớn ban đầu là chè đen đáp ứng nhu cầu sử dụng trong nước và xuất khẩu. Ngày nay chè Mộc Châu được trồng nhiều nhất là ở thị trấn Nông trường Mộc Châu với những đồi chè ở Tân Lập, Cờ Đỏ, ở đường đi vào Ngũ động bản Ôn hay ngay bên cạnh con đường giữa thị trấn. Kết hợp với công nghệ mới, Công ty Chè Mộc Châu đã khẳng định tên tuổi với nhiều loại chè nổi tiếng như Kim Huyên, Ngọc Thúy, Bát Tiên, Shan Tuyết, Oloong…
Đến với cao nguyên Mộc Châu, sẽ rất thú vị khi được thả bộ trên những lối mòn xinh xinh, đi giữa những cánh đồng “cỏ non xanh tận chân trời”, nhìn ngắm những “nàng” bò giống Hà Lan với hai màu trắng đen đang nhởn nhơ gặm cỏ… Ghé thăm những trang trại bò sữa, du khách không chỉ được xem người dân vắt sữa mà còn có thể thử cảm giác của những “cô gái Mộc Châu” vắt sữa bò và thưởng thức ly sữa tươi còn âm ấm do chính tay mình “nặn” ra. Từ tháng 4 đến tháng 12 là thời điểm những đồi chè thâm thấp nối tiếp nhau xanh rờn, du khách có thể đóng vai những sơn nữ đi hái chè, học cách phân biệt thế nào là “1 tôm 2 lá” hoặc “1 cá 2 chừa”, tự tay sao chè và thưởng thức hương vị của các loại chè đặc biệt như Shan tuyết, Oloong, Bát tiên…
Du khách đến Mộc Châu cũng có thể chọn một đêm ngủ lều giữa vùng thảo nguyên gió lộng… Dường như trang trại bò sữa nào cũng sẵn lòng đón khách tá túc qua đêm và nhiệt tình giúp đỡ khách trong những sinh hoạt dã ngoại kiểu “Mộc Châu”. Khi đêm về, bên bếp lửa bập bùng hoang dã, cùng nhau thưởng thức những món ăn nổi tiếng của xứ sở này như bê chao, sữa chua, lợn cắp nách, gà đồi, nếp nương… trong bối cảnh mang hơi hướm “du mục”, ắt sẽ là một trải nghiệm khó quên trong đời.
Đến Mộc Châu, nếu muốn thưởng thức cây trái đặc sản du khách có thể ghé bản Loóng Luông nằm trên đường quốc lộ 6 với những rừng Đào, Mận bạt ngàn. Ghé đây đầu hè vào dịp 30-4 và 1-5 có Mận hậu, sang đến tháng 8, 9 có Đào và nhiều loại hoa quả đặc trưng khác. Du khách thích ngắm nhìn những cánh đồng hoa Dã quỳ, Trạng nguyên, hoa Cải có thể ghé xã Tân Lập, bản Ôn, nơi có địa danh Ngũ Động và nằm trên đường vào thị trấn nông trường Mộc Châu. Nhưng bản Ba Phách nằm trên đường quốc lộ 6, cách ngã ba thị trấn chừng 5km mới chính là thiên đường hoa Cải với hàng chục mẫu ruộng lớn trồng toàn giống Cải dầu.
Mộc Châu còn có một chợ tình diễn ra trong dịp Tết Độc lập. Cũng như Sa Pa, Khau Vai, chợ tình Mộc Châu không chỉ là dịp để trai gái hẹn hò, tìm bạn tình và kết thành đôi lứa, mà còn là nhịp cầu Ô Thước để những người “lỡ duyên” không đến được với nhau tìm về gặp gỡ hàn huyên cho thỏa niềm mong nhớ. Tuy chính hội là vào ngày 1 tháng 9 nhưng từ 30 tháng 8, nhiều chàng trai cô gái Mông, Thái, Mường, kể cả những người Mông của nước bạn Lào đã đổ về thị trấn, thấp thỏm chờ đợi đến tối ngày 1 tháng 9. Khi các chương trình ca nhạc và màn bắn pháo hoa chào mừng Tết Độc lập kết thúc thì cũng là thời điểm chợ tình diễn ra ở bất cứ nơi đâu, trên các trục đường chính của thị trấn.
Với những thuận lợi cả về thiên nhiên và con người, Mộc Châu giờ đây đang trở thành điểm đến của du lịch xanh và ngày càng hấp dẫn khách du lịch. Điểm đáng ghi nhận là nơi đây đã biết phát triển các loại hình du lịch có sự tham gia của cộng đồng dân cư. Điều này không chỉ tạo lực đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương mà còn góp phần tích cực bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, giữ gìn tài nguyên môi trường thiên nhiên cho mục tiêu phát triển du lịch vững bền…
