Thơ Lý Bạch – những kiệt tác đi cùng năm tháng

Or you want a quick look:

Lý Bạch sinh năm (701 – 762), tự là Thái Bạch, hiệu là Thanh Liên cư sĩ. Ông sinh ra ở làng Thanh Liên, huyện Chương Minh nay gọi là huyện Miện Dương, tỉnh Tứ Xuyên. Quê gốc của ông là ở Cam Túc, huyện Thiên Thủy.Lý Bạch xuất thân trong một gia đình thương nhân giàu có. Ngay từ lúc nhỏ ông đã được học đạo, học múa kiếm, học múa… Lớn lên ông thích ngao du sơn thủy. 25 tuổi ông chính thức chống kiếm đi viễn du đến nhiều nơi, vừa ngắm cảnh, ngắm trăng, ngâm thơ, uống rượu.Xét về đời thơ, Lý Bạch là một trong những nhà thơ nổi bật nhất của nền văn học Trung Quốc thời bấy giờ. Khác với các ngòi bút đương thời, thơ Lý Bạch thích viễn vông, phóng túng, thích gió thích trăng, yêu cảnh đẹp chứ ít động chạm đến thế sự nhân tình.Lý Bạch để lạ cho đời một kho thơ văn đồ sộ hơn 2000 bài. Nếu bạn là người yêu hồn thơ phóng túng của ông, đừng bỏ qua những bài thơ Lý Bạch hay nhất được hocde.vn sưu tầm dành tặng dưới đây. Nguyệt hạ độc chước kỳ 1Uống rượu một mìnhHoa gian nhất hồ tửu,Độc chước vô tương thân.Cử bôi yêu minh nguyệt,Đối ảnh thành tam nhân.Nguyệt ký bất giải ẩm,Ảnh đồ tùy ngã thân.Tạm bạn nguyệt tương ảnh,Hành lạc tu cập xuân.Ngã ca nguyệt bồi hồi,Ngã vũ ảnh linh loạn.Tỉnh thì đồng giao hoan,Tuý hậu các phân tán.Vĩnh kết vô tình du,Tương kỳ mạc Vân Hán.Dịch nghĩaTrong đám hoa với một bình rượuUống một mình không có ai làm bạnNâng ly mời với trăng sángCùng với bóng nữa là thành ba ngườiTrăng đã không biết uống rượuBóng chỉ biết đi theo mìnhTạm làm bạn với trăng và bóngHưởng niềm vui cho kịp với ngày xuânTa hát trăng có vẻ bồi hồi không muốn điTa múa bóng có vẻ quay cuồng mê loạnLúc tỉnh cùng nhau vui đùaSau khi say thì phân tán mỗi một nơiVĩnh viễn kết chặt mối giao du vô tình nàyCùng nhau ước hẹn lên trên Thiên hà gặp lạiLý Bạch là người ít quan tâm đến thế sự nhân tình, ông thích cuộc sống phóng túng nay đây mai đó. Vì thế, thơ Lý Bạch cũng khác với các hồn thơ đương thơi. Nếu bạn từng đọc về thơ của ông sẽ thấy bộ 3 hình ảnh: trăng, rượu, thơ xuất hiện rất nhiều. Đó được xem là người bạn tri kỷ của ông. Bài thơ Nguyệt hạ độc chước kỳ 1 là một trong số đó. Trăng, thơ, rượu đã giúp hồn thơ Lý Bạch cất cánh bay lên. Bả tửu vấn nguyệtRượu và trăngThanh thiên hữu nguyệt lai kỷ thì,Ngã kim đình bôi nhất vấn chi!Nhân phan minh nguyệt bất khả đắc,Nguyệt hành khước dữ nhân tương tuỳ.Kiểu như phi kính lâm đan khuyết,Lục yên diệt tận thanh huy phátĐãn kiến tiêu tòng hải thượng lai,Ninh tri hiểu hướng vân gian một.Bạch thố đảo dược thu phục xuân,Thường nga cô thê dữ thuỳ lân.Kim nhân bất kiến cổ thì nguyệt,Kim nguyệt tằng kinh chiếu cổ nhân.Cổ nhân kim nhân nhược lưu thuỷ,Cộng khan minh nguyệt giai như thử.Duy nguyện đương ca đối tửu thì,Nguyệt quang thường chiếu kim tôn lý.Dịch nghĩaTrời xanh có vầng trăng đã bao lâu rồi?Nay ta ngừng chén hỏi trăng đây!Người thường không thể vin với được vầng trăng sáng,Trăng đi đâu thì vẫn cứ theo người.Ánh sáng trắng như gương vút tận cửa son,Khói biếc tan đi hết, để lộ vẻ trong trẻo lan tỏa ra.Chỉ thấy ban đêm trăng từ biển tới,Nào hay sớm lại tan biến giữa trời mây.Thỏ trắng giã thuốc mãi thu rồi lại xuân,Thường Nga lẻ loi cùng ai bầu bạn?Người ngày nay không thấy bóng trăng xưa.Trăng nay thì đã từng soi người xưa.Người xưa nay tựa như giòng nước chảy,Cùng ngắm vầng trăng sáng như vậy đó.Chỉ mong trong lúc ca say trước cuộc rượu,Ánh trăng cứ mãi sáng soi vào chén vàng. Quân hànhLưu mã tân khoa bạch ngọc an,Chiến bãi sa trường nguyệt sắc hàn.Thành đầu thiết cổ thanh do chấn,Hạp lý kim đao huyết vị can.Dịch nghĩaNgựa hoa lưu mới cưỡi, yên cẩn ngọc trắng,Sa trường sau cuộc chiến mặt trăng sắc lạnh lẽo.Ở đầu thành tiếng trống sắt như còn vang động,Đao mạ vàng trong bao còn chưa khô máu quân thù. Thục đạo nanNguy hồ cao taiThục đạo chi nan, nan ư thướng thanh thiênTàm Tùng cập Ngư PhùKhai quốc hà mang nhiênNhĩ lai tứ vạn bát thiên tuếBất dữ Tần tái thông nhân yênTây đương Thái Bạch hữu điểu đạoKhả dĩ hoành tuyệt Nga My điênĐịa băng sơn tồi tráng sĩ tửNhiên hậu thiên thê thạch sạn phương câu liênThượng hữu lục long hồi nhật chi cao tiêuHạ hữu xung ba nghịch chiết chi hồi xuyênHoàng hạc chi phi thượng bất đắc quáViên nhứu dục độ sầu phan viênThanh Nê hà bàn bànBách bộ cửu chiết oanh nham loanMôn Sâm lịch Tỉnh ngưỡng hiếp tứcDĩ thủ phủ ưng toạ trường thánVấn quân tây du hà thời hoànUý đồ sàm nham bất khả phanĐãn kiến bi điểu hào cổ mộcHùng phi tòng thư nhiễu lâm gianHữu văn tử quy đề dạ nguyệt, sầu không san.Thục đạo chi nan nan ư thướng thanh thiênSử nhân thính thử điêu chu nhanLiên phong khứ thiên bất doanh xíchKhô tùng đảo quái ỷ tuyệt bíchPhi suyền bộc lưu tranh huyên hôiPhanh nhai chuyển thạch vạn hác lôiKỳ hiểm dã nhược thửTa nhĩ viễn đạo chi nhânHồ vi hồ lai taiKiếm Các tranh vanh nhi thôi ngôiNhất phu đang quanVạn phu mạc khaiSở thủ hoặc phi thânHoá vi lang dữ sàiTriều tị mãnh hổTịch tị trường xàMa nha doãn huyếtSát nhân như maCẩm thành tuy vân lạcBất như tảo hoàn giaThục đạo chi nan nan ư hướng thanh thiênTrắc thân tây vọng trường tư taDịch nghĩaÔi,Nguy hiểm thay, cao thay!Đường Thục khó, khó hơn lên trời xanh.Các vua Tàm Tùng và Ngư PhùỞ chốn xa xôi biết bao!Từ đó đến nay, đã bốn vạn tám nghìn năm,Mới thông suốt với chỗ có khói người ở ải Tần.Phía tây là núi Thái Bạch có đường chim bay,Có thể vắt ngang đến tận đỉnh núi Nga Mi.Đất lở, núi sập, tráng sĩ chết,Rồi mới có thang trời, đường đá móc nối liền nhau.Phía trên có ngọn cao sáu rồng lượn quanh mặt trời.Phía dưới có dòng sông uốn khúc sóng xô rẽ ngược.Hạc vàng còn không bay qua được;Vượn khỉ muốn vượt qua, cũng buồn khi vin tới, leo trèo.Rặng núi Thanh Nê khuất khúc biết bao!Cứ trăm bước lại có chín khúc quặt vòng quanh núi non hiểm trở.Đứng trên cao, tưởng chứng như mó được sao Sâm, lướt qua sao Tỉnh ngẩng trông nín thở,Đưa tay vỗ bụng, ngồi than thở hoài.Hỏi bạn đi chơi phía Tây, bao giờ trở lại?Đường đi cheo leo, nguy hiểm, không với tới được.Chỉ nghe thấy tiếng chim kêu đau thương trong hàng cây cổ thụ,Con trống bay theo con mái, lượn quanh trong rừng.Lại nghe thấy tiếng chim tứ quí kêu dưới bóng trăng đêm, buồn trong núi vắng.Đường Thục khó, khó hơn lên trời xanh.Khiến người ta nghe nói đến cảnh đó, phải héo hắt vẻ mặt trẻ trung.Các ngọn núi liền nhau, cách trời không đầy một thước.Cây thông khô vắt vẻo tựa vào vách đá cao ngất.Nước bay, thác chảy đua tiếng ào ào.Đập vào sườn núi, rung động đá, muôn khe suối vang ầm như sấm.Đường Thục hiểm trở là như thế!Thương thay cho các bạn, những người đi đường xa,Tại sao đến nơi đây?Miền Kiếm Các cheo leo, chót vót!Chỉ một người canh giữ ải,Đến muôn người cũng không mở nổi.Những kẻ giữ ải có thể không phải là người thân,Lại biến đổi thành ra loài sài lang.Còn những người đi đường thì ban sáng phải lánh cọp dữ,Buổi tối phải tránh rắn dài;Bọn chúng mài nanh, hút máu,Giết hại người nhiều như cây gai.Thành Cẩm Quan tuy rằng có vui,Nhưng sao bằng sớm trở về nhà.Đường Thục khó, khó hơn lên trời xanh.Nghiêng mình trông sang phía tây, than thở hoài. Thanh bình điệu kỳ 1Vân tưởng y thường, hoa tưởng dung,Xuân phong phất hạm, lộ hoa nùng.Nhược phi Quần Ngọc sơn đầu kiến,Hội hướng Dao Đài nguyệt hạ phùng.Dịch nghĩaNhìn mây nhớ đến xiêm áo, thấy hoa nhớ đến dung nhan,Gió xuân thổi nhẹ qua hiên, sương hoa nồng nàn.Nếu không phải người ở mé núi Quần Ngọc,Thì cũng là thấy ở dưới trăng chốn Dao Đài.Lý Bạch vốn rất mê đắm vẻ đẹp của Dương Quý Phi. Nhan sắc lộng lẫy của người phụ nữ này khiến hoàng đế nhà Đường là Đường Minh Hoàng Lý Long Cơ mê đắm và nó cũng trở thành đề tài trong thơ Lý Bạch. Ông đã dành khá nhiều bài viết để ca ngợi nhan sắc của Dương Quý Phi mà Thanh bình điệu kỳ 1 là điển hìnhĐáp Hồ Châu Ca Diệp tư mã vấn Bạch thị hà nhânThanh Liên cư sĩ Trích Tiên nhân,Tửu tứ tàng danh tam thập xuân.Hồ Châu tư mã hà tu vấn ?Kim Túc Như Lai thị hậu thân.Dịch nghĩaCư sĩ làng Thanh Liên người vốn là tiên bị đàyUống rượu thoải mái mai danh đã ba mươi nămTư mã Hồ Châu hỏi tới làm gì ?Kiếp sau sẽ là Kim Túc Như Lai đấy.Bắc phong hànhChúc long thê hàn môn,Quang diệu do đán khai.Nhật nguyệt chiếu chi hà bất cập thử,Duy hữu bắc phong hào nộ thiên thượng lai.Yên sơn tuyết hoa đại như tịch,Phiến phiến xuy lạc Hiên Viên đài.U Châu tư phụ thập nhị nguyệt,Đình ca bãi tiếu song nga tồi.Ỷ môn vọng hành nhân,Niệm quân Trường Thành khổ hàn lương khả ai.Biệt thời đề kiếm cứu biên khứ,Di thử hổ văn kim bính cách xoa.Trung hữu nhất song bạch vũ tiễn,Tri thù kết võng sinh trần ai.Tiễn không tại,Nhân kim chiến tử bất phục hồi.Bất nhẫn kiến thử vật,Phần chi dĩ thành khôi.Hoàng Hà phủng thổ thượng khả tái,Bắc phong vũ tuyết hận nan tài.Dịch nghĩaĐuốc rồng mà đến nhà nghèoÁnh nắng buổi mai cũng chiếu sángTrời trăng soi rọi sao đến chốn này đượcChỉ có gió bấc từ trời cao giận dữ gầm thétNúi Yên Chi hoa tuyết lớn như những chiếc chiếu (cuốn hết mọi thứ)Từng mãng từng mãng thổi sập đài Hiên ViênTháng 12 người thiếu phụ đất U Châu tư lựKhông còn ca hát cười đùa, đôi mày ngài tiều tuỵTựa cửa trông người điNhớ chàng ở Trường Thành khổ lạnh thật đáng thươngHồi đó chia tay chàng mang gươm đi cứu nguy biên ảiĐể lại túi đựng tên (chĩa ba) vằn da hổTrong đó thường có một cặp tên đuôi buộc lông chim trắngBây giờ nhện giăng đầy bụi bặmCặp tên không còn nữaVà chinh phu đã chết vì chiến đấu, không trở vềNàng không cam lòng nhìn những vật ấyNên muốn đốt cháy thành troSông Hoàng Hà đất đào đem đi chỗ khác có thể lấp đượcCòn gió bấc tuyết mưa đầy hờn oán kia làm sao dập đứt nổi Tĩnh dạ tưNgắm trăng nhớ cố hươngSàng tiền minh nguyệt quangNghi thị địa thượng sươngCử đầu vọng minh nguyệtĐê đầu tư cố hương.Dịch nghĩa: Đầu giường ánh trăng chiếu rọiNgỡ là sương trên mặt đấtNgẩng đầu ngắm trăng sángCúi đầu nhớ quê cũ.Dịch thơÁnh trăng chiếu sáng đầu giườngNgỡ là mặt đất phủ sương móc dàyNgẩng đầu ngắm ánh trăng đầyCúi đầu bỗng nhớ những ngày cố hươngBài thơ Tĩnh dạ tư rất ngắn gọn chỉ 4 dòng và 20 chữ. Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ là nỗi buồn, nỗi nhớ da diết cố hương da diết của Lý Bạch. Không gian bốn bề tĩnh lãng, không có một tiếng động, không có tiếng gió thổi, không có tiếng côn trùng kêu…, chỉ có ánh trăng sáng rọi đầu giường. Nhà thơ thật tinh tế khi mượn hình ảnh ánh trong trong cái không gian tĩnh mịch như thế để nói hộ lòng người, nỗi nhớ quê nhà da diết, khôn nguôi.Bạch đầu ngâmCẩm thuỷ đông bắc lưu,Ba đãng song uyên ương.Hùng sào Hán cung thụ,Thư lộng Tần thảo phương.Ninh đồng vạn tử toái ỷ dực,Bất nhẫn vân gian lưỡng phân trương.Thử thì A Kiều chính kiều đố,Độc toạ Trường Môn sầu nhật mộ.Đãn nguyện quân ân cố thiếp thâm,Khởi tích hoàng kim mãi từ phú.Tương Như tác phú đắc hoàng kim,Trượng phu hiếu tân đa dị tâm.Nhất triêu tương sính Mậu Lăng nữ,Văn Quân nhân tặng “Bạch đầu ngâm”.Đông lưu bất tác tây quy thuỷ,Lạc hoa từ điều tu cố lâm.Thố ty cố vô tình,Tuỳ phong nhiệm khuynh đảo.Thuỳ sử nữ la chi,Nhi lai cưỡng oanh bão.Lưỡng thảo do nhất tâm,Nhân tâm bất như thảo.Mạc quyển long tu tịch,Tòng tha sinh võng ty.Thả lưu hổ phách chẩm,Hoặc hữu mộng lai thì.Phúc thuỷ tái thu khởi mãn bôi,Khí thiếp dĩ khứ nan trùng hồi.Cổ lai đắc ý bất tương phụ,Chỉ kim duy kiến Thanh Lăng đài.Dịch nghĩaDòng nước như gấm trôi về đông bắcTrên sóng chấp chới đôi uyên ươngCon trống đậu trên cây ở Hán cungCon mái đùa trong cỏ thơm đất TầnThà cùng nhau chết vạn lần, nát lông cánhChứ không chịu chia lìa nhau trong mâyKhi A Kiều trong cơn ghen thủa ấyNgồi một mình buồn ngày tàn ở Trường MônChỉ mong ơn vua thương tới nàng hơnHá tiếc hoàng kim mua từ phúTương Như làm phú được hoàng kimTrượng phu ưa mới sinh lòng khácMột sớm muốn cưới cô gái Mậu LăngVăn Quân nhân tặng “Bạch đầu ngâm”Nước đã về đông chẳng quay lại hướng tâyHoa lìa cành thẹn với rừng cũCỏ thố ty vốn vô tìnhTheo gió mà ngả nghiêngAi xui khiến dây cỏ nữ laTìm tới quấn quýt không rờiHai loài cỏ, chung một tấm lòngLòng người sao chẳng như cỏ ấyĐừng cuốn chiếc chiếu long tu (râu rồng)Mặc cho tơ nhện chăng đầyHãy để lại chiếc gối hổ pháchBiết đâu sẽ có lúc về trong giấc mơNước đổ đi rồi, há thu lại đầy chén saoChàng khinh bạc bỏ thiếp đi, khó mà quay lạiXưa nay khi đắc ý, không ruồng rẫy nhauGiờ chỉ còn thấy đài Thanh Lăng mà thôi Bi ca hànhBi lai hồBi lai hồChủ nhân hữu tửu thả mạc châmThính ngã nhất khúc bi lai ngâmBi lai bất ngâm hoàn bất tiếuThiên hạ vô nhân tri ngã tâmQuân hữu sổ đấu tửuNgã hữu tam xích cầmCầm minh tửu lạc lưỡng tương đắcNhất bôi bất thí thiên quân kimBi lai hồBi lai hồThiên tuy trườngĐịa tuy cửuKim ngọc mãn đường ưng bất thủPhú quý bách niên năng kỹ hàTử niên nhất độ nhân giai hữuCô viên tọa đề phần thượng nguyệtThả tu nhất tận bôi trung tửuBi lai hồBi lai hồPhượng hoàng bất chí hà vô đồVi Tử khứ chi Kỳ Tử nôHán Đế bất ức Lý Tướng QuânSở Vương phóng khước Khuất Đại PhuBi lai hồBi lai hồTần gia Lý Tư tảo truy hốiHư danh bát hướng thân chi ngoạiPhạm tử hà tằng ái ngũ hồDanh thành công toại thân tự thoáiKiếm thị nhất phu dụngThư năng tri tánh danhHuệ thi bất khẳng can vạn thừaBốc thức vị tâm cùng nhất kinhHoàng tu hắc đầu thủ phương báMạc man bạch thủ vi nho sinh.Dịch nghĩaBuồn đến rồiBuồn đến rồiChủ nhân sẵn rượu rót tràn choHãy nghe tôi hát khúc buồn loBuồn mà không hát cười không đượcThiên hạ có ai người hiểu choTôi có đàn ba xíchBạn có rượu trăm chungĐàn kêu rượu uống hợp cùng với nhauMột chén có đáng vào đâuLàm sao sứt mẻ trăm cân vàng ròngBuồn đến rồiBuồn đến rồiTrời tuy trườngĐất tuy cửuVàng ngọc đầy nhà không thể giữGiàu có trăm năm rồi được gìĐời người một lần ai cũng tửDưới trăng vượn hú ôi sầu biUống đi cho hết rượu trong lyBuồn đến rồiBuồn đến rồiPhượng hoàng bất chí biết đường môVi Tử đến rồi Kỳ Tử nôHán Đế nhớ gì Lý Lăng cũSở Vương đày ải Khuất Nguyên xưaBuồn đến rồiBuồn đến rồiLý Tư nhớ lại hối đã đànhKhông để tấm thân ngoài hư danhNgũ hồ nương mây thuyền Phạm LãiThân thoái khi công toại danh thànhKiếm, lợi cho một ngườiSách, để lại họ tênBan ơn rồi lại bỏ quênĐoán người khi đã ở bên nhau thườngRâu vàng cùng với đầu đenTiện nghi phương bá nhanh chân chiếm liềnNho sinh này hỡi nho sinhĐừng lừa tóc bạc mà mang tội trời.Thơ Lý Bạch được viết theo lối cổ phong gần gũi, giản dị nên được thu hút được sự quan tâm của nhiều tâm hồn yêu thơ văn. Kho tàng thơ văn đồ sộ của ông thực sự khiến người đời kinh ngạc, không hết lời ca ngợi. Mặc dù không trọn vẹn nhưng hầu hết các thi phẩm hay của ông đều được gìn giữ cho đến bây giờ. Hy vọng những bài thơ hay của Lý Bạch mà hocde.vn sưu tầm nói trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về hồn thơ này.