Mai rừng nói riêng và tất cả giống mai vàng hay mai bonsai nói chung đều là lại cây cảnh dễ sống, sống mạnh và tương đối dễ trồng. Ta có thể trồng mai trên các loại đất khác nhau như đất thịt, đất cát pha, sét pha, đất phù sa, đất đỏ bazan, thậm chí đất có lẫn đá sỏi… thì mai vẫn phát triển tốt.
Tuy nhiên, mai rừng kỵ đất bị úng thuỷ, thường xuyên ngập lụt. Rễ mai dài bởi vậy nước ngập lâu dài sẽ khiến cây bị héo úa và chết dần. Trong rễ mai, rễ bàng (mọc quanh đoạn cổ rễ) có sức sống mạnh nhất. Bị chặt đứt, chúng lại mọc ra. Vì vậy, bộ rễ bàng đóng vai trò quan trọng với việc sinh trưởng và phát triển của cây mai.
Mỗi giống mai đều có một cách trồng riêng. Có giống đòi hỏi phải trồng với kỹ thuật cao mới phát triển tươi đẹp. Nhưng cũng có nhiều loại mai lại có cách trồng giản dị. Tuy nhiên, đó là cách trồng để cây mai sống và ra hoa. Còn trồng theo cách ghép cành, uốn thế, tạo dáng để có cây mai kiểng cổ, cây mai ghép nhiều màu, hoặc cây mai bonsai tuyệt đẹp thì lại là một việc khác. Nó đòi hỏi người trồng phải có kỹ thuật, hiểu biết về loài cây này.
Điều quan trọng nhất với mai rừng kiểng là tạo dáng đẹp và việc ra hoa đúng kỳ. Cành lá quá tốt sẽ gây ra ức chế với việc trổ hoa. Cây còi cọc quá thì hoa ít, không đẹp.
Ok, sau khi đã phân tích sơ lược về loại giống cây cảnh này, tiếp theo là phần nội dung quan trọng nhất đó là hướng dẫn từ A đến Z quy trình trồng mai từ bé đến lúc trưởng thành và chỉ ra các mẹo cũng như các kỹ thuật trồng mai rừng, cách chăm sóc mai và tạo dáng mai để giúp mọi người có thể tự mình tạo ra được những sản phẩm mai cảnh tuyệt đẹp.
1. Kỹ thuật trồng mai sống tốt và gia tăng số lượng cây con
- Lên luống và mương rãnh thoát nước
Cây mai không hợp với những vùng đất thấp, đất có mạch nước ngầm dâng quá cao, đất thường xuyên bị ngập úng vào mùa mưa. Nếu trồng mai ở thế đất như trên, cần lên luống. Thông thường, bề ngang luống rộng từ 1-1,2m. Luống này sẽ dùng để ương mai con, khi lướn bứng trồng vào chậu. Giữa hai luống mai sát nhau nên có mương, rãnh thoát nước, tránh ngập úng cho vườn mai.
- Nhân giống
Có 2 kiểu nhân giống:
+ Nhân giống hữu tính
Đây là cách trồng mai bằng hạt. Cách trồng này có ưu điểm là số lượng mai con nhiều, không tốn kém, mất ít công sức. Tuy nhiên, cây mai thường không mang những đặc tính tốt của cây mẹ (hoa nhỏ, ít cành hơn, màu sắc có khi khác với cây mẹ…).
+ Nhân giống vô tính
Đây là cách trồng mai được tiến hành bằng việc chiết cành, ghép cành, hoặc giâm cành. Cách nhân giống này giúp cây con giữ được trọn vẹn những đặc tính của cây mẹ. Tuy vậy, với cách nhân giống này, mai không thể sản xuất đại trà với số lượng lớn.
Chiết cành mai
Chọn một cành nhỏ của cây mai mẹ, cắt một khoanh vỏ có chiều dài khoảng 3-4 phân, cố tránh đừng để vết cắt phạm vào phần gỗ bên trong, bóc khoanh vỏ đó đi. Sau đó, dùng hỗn hợp đất với phân chuồng hoai nhào dại cho dẻo rồi ốp chặt vào xung quanh vết cắt, bên ngoài dùng vải dày hay bao bố hoặc xơ dừa bó lại cho thật chặt. Hàng ngày phải năng tưới nước cho bầu đất đó được ẩm cho đến vài ba tháng sau, khi bầu đất có nhiều rễ con bắn ra ngoài là lúc cắt nhánh đó rời khỏi cây mẹ.
Ghép cành mai
Là dùng cành của cây mẹ đem ghép vào cây mai khác để tạo cây mai mới mang những đặc tính của cây mai mẹ.
Có một cách ghép khác là ghép mắt, là lấy mắt lá, chồi non từ cây mẹ để ghép sang một cây khác làm gốc ghép.
Ghép tam giác
Lấy một cây mai làm gốc ghép, lựa một chỗ trên gốc cây để ghép cành hay ghép mắt, dùng mũi dao nhọn rạch một hình tam giác nhỏ tương đương hột bắp rồi bóc lớp vỏ đó ra.
Dùng dao bén tách ra một chồi nhỏ hay một mắt lá của cây mai mẹ đem áp vào chổ tam giác vừa được lột vỏ của gốc ghép. Sau đó, dùng dây vải hoặc băng keo băng mắt ghép lại. Sau vài tuần, thấy chồi ghép hay mắt ghép xanh tươi có nghĩa là thành công.
Một gốc ghép có thể ghép được nhiều chồi hay nhiều mắt ghép. Ta thấy một cây mai ghép có nhiều màu hoa khác nhau chính là do cách ghép này.
Ghép nêm
Dùng dao vạt hình cái nêm trên cành ghép và hình lỗ nên trên gốc ghép (hay làm ngược lại) rồi ráp khít hai bộ phận trên lại với nhau. Yêu cầu là cành ghép và gốc ghép phải có đường kính bằng nhau hay gần bằng nhau và cả 2 cây phải có độ tuổi ngang nhau mới tốt.
Đặt 2 mối khít với nhau, ta dùng dây cao su hoặc dây nylon quấn chặt bên ngoài vết ghép cho chắc chắn.
Chú ý: Nên ghép mai rừng vào mùa mưa, vì đây là mùa cây đang dồi dào sinh lực. Tại gốc ghép, chọn nơi vỏ cây tươi tốt để tạo chỗ ghép, như vậy mắt ghép mới hy vọng đạt được thành công, vì nơi ấy nhựa nguyên lưu thông tốt. Việc ghép mai rừng phải thực hiện càng nhanh càng tốt, để lâu nhựa sẽ khô, ghép không có kết quả.
2. Cách chăm sóc mai hiệu quả, không tốn quá nhiều thời gian, công sức
Tất cả các loại mai cũng như những cây trồng khác phải được chăm sóc kỹ lưỡng bằng các thao tác cơ bản như: tưới nước, phân bón và phòng tránh bệnh, trị bệnh… giúp mai rừng có thể sinh trưởng tốt và ra hoa đẹp như ý.
- Tưới nước
Cây mai có thể chịu nắng hạn, nhưng không có nghĩa là có khả năng chịu hạn cao. Trong mùa nắng, ta nên chăm lo tưới nước. Với giống mai trồng đại trà ngoài vườn, mỗi ngày hoặc cách ngày tưới nước một lần mới tốt. Tưới thẳng vào gốc và xịt nước với tia nhỏ lên khắp tán lá lại tốt hơn. Nên tưới vào lúc sáng sớm (trước 9 giờ) hoặc tưới vào lúc chiều mát.
Vào mùa mưa, mai trồng trong vườn khỏi tưới cũng được, trừ trường hợp nhiều ngày nắng gắt kéo dài thì phải tưới nước để giữ đất đủ ẩm. Mai kiểng trồng trong chậu thường bị khô nước vì đất chứa trong chậu quá ít nên không giữ ẩm được lâu. Do đó, mai kiểng trồng trong chậu phải tưới nước mỗi ngày, ngày tưới 2 lần (sáng, chiều).
Phải chú ý đến độ rút nước của từng chậu, nếu thấy có tình trạng úng nước phải dùng que nhỏ thông ngay, nếu để lâu cây mai sẽ bị chết vì bộ rễ bị hư.
- Bón phân
Trồng mai vàng phải bón phân, nhất là đối với cây trồng trong chậu, sau khi tỉa cành tạo dáng cho chúng ta cần bón phân cho mai sinh trưởng tốt về cành lá.
Lúc này yêu cầu đạm và lân nhiều hơn, kali ít cũng được. Có thể dùng phân Đầu Trâu NPK 20-20-15TE, xới đất lên bón, lấp đất lại. Lượng bón mỗi lần không cần nhiều: khoảng 40-50 g/chậu chứa 50-60kg đất (đối với cây mai rừng trồng ngoài đất lượng bón tương tự như trong chậu nhưng bón xa gốc cây, khoảng rìa ngoài của tán cây), tưới đủ nước thường xuyên (trong mùa khô). Mỗi tháng bón 2-3 lần, quan sát thấy cây ra lá, cành lá xum xuê là được. Nếu thấy lá quá đậm thì giảm số lượng cũng như số lần bón xuống.
Vào mùa mưa từ tháng 6-10 dương lịch, dùng NPK Đầu Trâu 13-13-13TE để bón, mỗi lần bón 40-50g/chậu chứa 50-60kg đất, 15-20 ngày bón một lần. Bón các loại phân trên đã cung cấp đầy đủ các chất đa lượng và vi lượng cho mai. Tuy nhiên khi thay đất hoặc sau 3-4 tháng kể từ khi thay đất có thể bón thêm phân chuồng: phân bò, heo, gà vịt đã ủ kỹ kết hợp với tro trấu cũng rất tốt.
- Diệt cỏ dại, bắt sâu
Cỏ dại tranh ăn chất bổ của phân được bón vào đất, vì vậy cần phải tiêu diệt ngay. Nên diệt cỏ vào trước mùa mưa hàng năm. Về sâu bệnh, cây mai rừng có đặc tính kháng bệnh cao, nên ít bị sâu rầy phá hại, thế nhưng không phải là không có. Chúng ta nên quan sát, nếu phát hiện có sâu rầy thì nên tận diệt ngay. Một số sâu, rầy chính hại cây mai: Sâu đục thân, rầy bông, sâu tơ, sâu nái.
- Trẩy (lặt) lá mai
Đây là việc làm giúp mai rừng nở hoa đúng vào dịp Tết. Thời gian để trẩy lá mai không nhiều, tiến hành xong trong ngày mới tốt. Nếu kéo dài thì mai sẽ nở hoa không đúng ngày. Muốn cây mai trổ hoa nhiều, người trồng mai cần trẩy hết là non, lá già, chú ý không làm gẫy ngọn cành.
Có 2 cách trẩy lá mai: Cách thứ nhất, ta cầm lá trẩy ngược ra sau. Cách này tốn ít sức, nhưng dễ kéo theo một đoạn dài vỏ, dễ làm hư hại đến cành hoa và nụ hoa. Cách thứ hai, ta cầm lá kéo theo chiều của chiếc lá. Cách này không làm xước vỏ, nhưng tốn nhiều công sức. Hơn nữa, đối với những đọt non, cách này dễ gây ra đứt đọn do kéo quá sức.
>>> Tham khảo thêm: Cách chăm sóc mai sau tết
3. Cách tạo dáng mai, tạo thế mai đẹp theo ý muốn
- Về gốc mai
+ Gốc mai là một phần cực kỳ quan trọng, vì khi nhìn vào cây mai người ta chú ý ngay đến cái gốc mai, xem gốc mai người ta biết đó là mai rừng, hay mai bonsai lâu năm…
+ Thường thì gốc mai được để tự nhiên do việc tạo dáng và ghép rễ rất khó. Bởi vậy đánh giá mai vàng như đánh giá vẻ đẹp của một cô gái, nếu muôn biết đẹp xấu thì phải đánh giá những cái gì là tự nhiên nhất mà thiên nhiên đã ban tặng.
+ Còn nếu bạn muốn có một gốc mai vàng đẹp theo ý muốn thì bạn phải tạo dáng bộ rể lúc mới trồng, hoặc nếu đó là mai già thì phải biết moi gốc ra để lộ phần rễ, nhưng thường thì không đẹp do mai sống hoan dã nên rễ cũng xuông đuột. Với các loại mai rừng già thì khó mà thay đổi được hình dáng bộ rể vì vậy mà nên tập trung và phần thế mai.
- Về thế mai
+ Với kỹ thuật ghép cành phổ biến như hiện nay thì có thể tạo được nhiều thế mai rất đẹp. Nhưng phần lớn thế mai phải theo dáng thế tự nhiên của cây mai, vì khi bứng gốc mai rừng cho vào chậu thì phần nhánh lớn đã bị cắt trùi lũi, ở đầu mỗi nhánh mai lớn này sẽ được ghép lại các nhánh mai con, cách bố trí các nhánh mai ghép và tạo dáng nhánh mai ghép sẽ tạo nên thế của cây mai.
+ Việc cắt các cành lớn để cho mai vàng vào chậu kiểng cũng là một công việc không dễ vì nếu không biết cắt thì cây mai chẳn ra một thế nào hết. Mỗi cây có hình dáng riêng nên tùy theo thế tự nhiên của mai mà việc cắt nhánh sẽ khác nhau.
Thông thường những nhánh nào làm phá dáng mai sẽ được cắt sát thân mai có nghĩa là bỏ luôn nhánh đó, còn những nhánh nào tạo được thế mai thì giữ lại và chừa ra khoảng 20 -30 cm.
- Về tạo dáng mai lão
+ Nếu cây mai non mà bạn làm nó thành mai già có nhiều u nầng, sần sùi thì giá trị nó sẽ tăng lên rất cao. Tạo dáng mai lão là một kỹ thuật tương đối khó, vì nếu không khéo thì cây mai sẽ chết luôn. Để tạo dáng mai già u nầng, các vết sần sùi thì người ta dùng đục khoét vào thân cây hoặc dùng các dụng cụ chuyên dụng cào lên thân cây, lâu ngày vết thương sẽ lành lại và làm lộ các vết sần sùi u nầng.
>>> Xem thêm các hình ảnh mai cổ thụ tuyệt đẹp được bày bán vào các dịp tết tại: Mai bonsai cổ thụ
+ Đối với mai non thì cách tạo dáng mai rất dễ dàng. Trước tiên, ta nên chú ý 2 bộ phận quan trọng nhất của cây mai là phần rễ và thân để phát dáng sau này.
Dưới đây là một vài hình ảnh mai rừng, ảnh mai vàng, mai bonsai đẹp, có cây mang giá trị khủng lên đến hàng tỷ đồng có thể giúp bạn tham khảo hướng tạo dáng mai tuyệt đẹp. Nào cùng chiêm ngưỡng thôi!
Nguồn: Sưu tầm
