Phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính để thấy tình yêu vốn là tình cảm sâu thẳm với biết bao những cung bậc cảm xúc khác nhau. Tình cảm đặc biệt ấy đi vào mảnh hồn thơ Nguyễn Bính trở nên dung dị, dân giã mà cũng rất lãng mạn và thơ mộng. Tứ thơ nói về những bâng khuâng, những tương tư nhưng thẳm sâu chính là những khát khao của đôi lứa về tình yêu và hạnh phúc. Trong nội dung bài viết dưới đây, hãy cùng DINHNGHIA.COM.VN phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính.
Nội dung chính bài viết
Một số mở bài phân tích bài thơ Tương tư
Mở bài 1: Nguyễn Bính là nhà thơ lãng mạn của làng quê Việt Nam với chất “chân quê” rất mộc mạc và chân tình. Một nhà thơ của nông thôn, của đồng nội, của những thứ dung dị, đằm thắm mà ngọt ngào sâu lắng. Khác với những thi nhân cùng thời kỳ, Nguyễn Bính đi sâu khai thác những tứ thơ đậm đà truyền thống dân tộc, văn hóa dân gian cũng như những tình cảm đời thường. “Tương tư” nằm trong tập thơ “Lỡ bước sang ngang” là một trong những tác phẩm đặc sắc của ông.
Mở bài 2: Nguyễn Bính là cây bút tài hoa của Tự lực văn đoàn – một nhà thơ tiêu biểu cho phong trào Thơ Mới. Nếu như các thi nhân cùng thời thường tìm đến những lãng mạn theo phong cách thơ ca Pháp thì Nguyễn Bính lại tìm về cái hồn của dân tộc, với đồng nội, với những phong trào văn hóa dân gian, với những thứ mộc mạc chân phương của quê hương… Tương tư được rút ra từ tập Lỡ bước sang ngang – một tác phẩm đặc sắc và tiêu biểu cho hồn thơ Nguyễn Bính. Phân tích bài thơ Tương tư sẽ giúp ta hiểu rõ nét về nét đặc trưng trong thơ Nguyễn Bính.
Mở bài 3: Tình yêu là một chủ đề quen thuộc và muôn thuở của thi ca. Nếu ở nước ngoài, người ta thường nhắc đến những vần thơ tình của Puskin:
“Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai”
(Tôi yêu em)
Hay những xúc cảm đầy lãng mạn của Targore:
“Của anh, em của riêng anh,
Em trong những giấc mơ lành vô biên.”
(Em là một áng mây vàng)
Thơ tình ở Việt Nam thì không thể không nhắc đến những áng thơ tình của Xuân Diệu:
“Người ta khổ vì thương không phải cách,
Yêu sai duyên, và mến chẳng nhằm người”
(Dại khờ)
Huy Cận đã từng thầm thì:
“Nắng chia nửa bãi, chiều rồi…
Vườn hoang trinh nữ xếp đôi lá rầu.
Sợi buồn con nhện giăng mau,
Em ơi! Hãy ngủ… anh hầu quạt đây.
Lòng anh mở với quạt này,
Trăm con chim mộng về bay đầu giường.
Ngủ đi em, mộng bình thường!
Ru em sẵn tiếng thuỳ dương mấy bờ…”
(Ngậm ngùi)
Và không thể không nhắc đến Nguyễn Bính, đặc biệt là bài thơ Tương tư
“Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười mong một người
……..
Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào?”
Giới thiệu tác giả Nguyễn Bính và tác phẩm Tương Tư
Tương tư là những xúc cảm trong tình yêu với rất nhiều những cung bậc tình cảm. Để hiểu hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm, trước khi phân tích bài thơ Tương tư, bạn cần nắm được đôi nét về tác giả và tác phẩm.
Những nét chính về nhà thơ Nguyễn Bính
Nguyễn Bính sinh năm 1918 mất năm 1966. Nguyễn Bính tên khai sinh là Nguyễn Bính Tuyết. Thuở nhỏ, ông học ở tại quê nhà sinh tại làng Thiện Vinh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.
Nguyễn Bính đã sáng tác thơ từ khi 13 tuổi. Nhưng chỉ đến khi tham gia Tự lực văn đoàn vào năm 1937 với tập thơ Tâm hồn tôi, tài năng của Nguyễn Bính mới thật sự chín rộ và được nhiều người biết đến.
Năm 1945, Nguyễn Bính đi vào miền Nam. Cách mạng tháng Tám nổ ra và Nguyễn Bính cũng nhanh chóng tham gia hòa mình vào không khí chung của đất nước. Nguyễn Bính từng tham gia đoàn Văn hóa Cứu quốc tỉnh Rạch Giá, Ban văn nghệ khu Tám. Nhưng đến năm 1954, ông tập kết ra bắc và tiếp tục tham gia vào sự nghiệp cách mạng và sáng tác.
Nguyễn Bính sáng tác trên nhiều thể loại như truyện ngắn, tùy bút nhưng nổi tiếng và ghi dấu trong lòng người đọc chính là thơ. Thơ của Nguyễn Bính mang màu sắc mộc mạc giản dị mà chính ông tự nhận là “chân quê”. Nhưng chính sự chân chất ấy đã tạo nên một lớp độc giả yêu thích thơ Nguyễn Bính.
Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Tương tư
Bài thơ Tương tư rút từ tập thơ Lỡ bước sang ngang. Đây là tập thơ nổi tiếng và tiêu biểu cho phong cách thơ Nguyễn Bính trước cách mạng. Tương tư mang đậm dấu ấn cá nhân và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Bính. Tác phẩm đã thể hiện một cách tinh tế và sâu sắc những cảm xúc nhớ nhung trong tình yêu đôi lứa.
Phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính
Những trạng thái của tương tư, những cung bậc của nỗi nhớ cùng với bao ước vọng xa xôi về hạnh phúc lứa đôi là những nét chính khi phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính.
Tìm hiểu trạng thái tương tư là gì?
Tương tư là trạng thái thường thấy trong tình yêu, là những nhớ nhung trong tâm hồn của những người yêu nhau. Tương tư không chỉ đơn thuần là thương nhớ mà nó còn bao gồm biết bao xúc cảm của tình yêu. Đây là tâm trạng được nảy sinh khi xuất hiện sự xa cách về tình yêu (của không gian và thời gian).
Bản chất của tương tư chính là trạng thái mong nhớ, là khao khát được gần kề chung tình. Tương tư được xem là trạng thức sống động của lứa đôi khi yêu nhau. Tương tư không còn đơn thuần là nhớ nhung, mà nó còn là sự phức hợp của những cảm xúc đa dạng. Ấy thế mà trong cuộc đời, tương tư lại thường xuất phát từ một phía, là nỗi nhớ đơn phương. Phân tích bài thơ Tương tư, ta thấy hồn thơ chân quê Nguyễn Bính đã trải qua biết bao cung bậc phong phú của trạng thái tương tư ấy.
Những cung bậc của nỗi nhớ nhung trong tình yêu
Tương tư có nghĩa là nhớ đến nhau và thường là nỗi nhớ trong tình yêu. Tương tư chính là dấu hiệu đầu tiên của tình yêu. Gặp nhau và nhớ đến nhau chính là biểu hiện của tình yêu. Nhiều nhà thơ cũng đã từng viết về nỗi nhớ tương tư trong tình yêu nhưng đến với Tương tư của Nguyễn Bính nó không chỉ là nỗi nhớ mà còn là nhiều cung bậc tình cảm đan xen phức hợp vào nhau. Mở đầu bài thơ là một hình ảnh hoán dụ vẽ lên nỗi tương tư chứa chan cảnh sắc làng quê:
“Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười thương một người”
Nói thôn Đoài nhớ thôn Đông nhưng thực chất là người ở thôn Đoài đang nhớ người ở thôn Đông cũng chính là anh đang nhớ em. Chỉ vì một chàng trai thao thức vì một nàng thơ mà thôn Đoài đã trở nên nhớ nhung thôn Đông. Nếu ở câu đầu là hình ảnh hoán dụ thì ở câu thơ tiếp theo chàng trai đã chân thật bộc bạch lòng mình.
Vì anh nhớ em nên không gian cũng được bao phủ bởi nỗi nhớ. Hai địa danh riêng được đặt ở đầu và cuối tạo cảm giác không gian dường như được mở rộng ra. Và trải dài theo chiều kích của không gian cũng chính là chiều kích của nỗi nhớ. Khi phân tích bài thơ Tương tư có thể thấy, cách nói đầy bóng gió của hình thức hoán dụ đã tạo nên tác dụng không ngờ – cảnh vật cũng có hồn, không gian thời gian cũng nhớ nhung em như anh vậy!.
Chính nỗi nhớ ấy đã gắn kết hai không gian lại với nhau cũng như kết nối anh và em. “Chín nhớ mười thương” việc kết hợp các con số ước lệ với trạng thái của chàng trai đã thể hiện mọi cảm xúc lúc này đang được dâng lên cao trào hơn bao giờ hết. Lời bộc bạch thật chân thành. Tất cả mọi cảm xúc của anh lúc này chỉ dành cho em cũng như lòng anh lúc này chỉ dành hết cho em mà thôi.
“Gió mưa là bệnh của giời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.”
Câu đầu là một quy luật hiển nhiên không thể chối cãi, còn câu tiếp theo đã diễn tả quy luật của tình yêu. Đã là quy luật thì không thể lí giải và cũng chẳng cần lí giải. Vì yêu em nên nỗi nhớ nỗi tương tư ấy đã trở thành một căn bệnh. Nhưng đây là căn bệnh anh tự nguyện mang theo và cũng là một căn bệnh vô phương cứu chữa vì liều thuốc duy nhất cho trái tim anh lúc này chính là em.
Phân tích bài thơ Tương tư sẽ thấy, không gian và thời gian chính là khoảng cách vô hình của tình yêu. Tương tư cũng vì thế mà trở nên nghìn trùng hơn giữa đôi lứa. Bởi trong tương tư thì khoảng cách dẫu ngắn, thời gian có trong chốc lát cũng trở nên dài vời vợi. Ngay cả một tình nhân giàu dự cảm như Xuân Quỳnh thì dù chưa xa cách cũng đã nhớ nhung rồi:
“Vừa thoáng tiếng còi tàu
Lòng đã Nam đã Bắc.
Nên cả lúc gần anh.
Mà lòng em vẫn nhớ”
Những trạng thái của tương tư cùng những lời trách móc
Bắt đầu từ nỗi nhớ, tiếp đến là một lời trách móc nhẹ nhàng:
“Hai thôn chung lại một làng
Cớ sao bên ấy không sang bên này?”
Tuy anh và em ở hai thôn khác nhau – thôn Đoài và thôn Đông nhưng điểm chung chính chúng ta ở cùng một làng. Nên vì cùng làng ấy từ xa lại hóa gần. Không có trở ngại về khoảng cách địa lí nhưng tại sao “bên ấy không sang bên này”?. Câu hỏi ấy thoáng chút trách móc, thoáng chút lời thở than và còn cái cả chút hờn dỗi người yêu. Chính vì chờ đợi mà thời gian trôi qua vun vút như tên bay.
“Ngày qua ngày lại qua ngày
Lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng”
Câu thơ được ngắt nhịp đặc biệt phá vỡ cách ngắt nhịp chẵn của thể thơ lục bát truyền thống. Câu thơ được ngắt theo nhịp 3/3 và chia thành hai vế. Ngày qua ngày đó chính là vòng tuần hoàn chảy trôi là cái quy luật muôn thuở của thời gian. Nhưng dường như thời gian lí tính ấy bỗng trở nên quá dài so với chàng trai. Bởi lẽ với những người yêu nhau, thời gian lại trở nên cảm tính.
Phân tích bài thơ Tương tư sẽ thấy chính vì không gặp nhau nên thời gian dường như trải dài. Bởi đây là thời gian của cảm tính của trái tim. Việc lặp lại từ ngữ tạo nhịp điệu cho câu thơ khiến người đọc có cảm tưởng thời gian như kéo dài dài lê thê. Như trong Truyện Kiều, để tả mối tình Kim – Kiều với biết bao tương tư thì Nguyễn Du đã từng viết.
“Sầu đong càng lắc càng đầy
Ba thu dọn lại một ngày ghê”
Hay một nhà thơ khác đã từng viết:
“Nhất nhật bất kiến như tam thu hề”
(Một ngày không gặp mặt dài như ba mùa thu)
Chính vì chờ đợi người mà người mãi không đến nên mới cảm thấy héo hon, “lá xanh nhuộm đã thành cây lá vàng”. Cây cối còn héo hon bởi bước đi của thời gian thì anh càng thêm héo hon khi không được gặp em, không được bên cạnh em. Phân tích bài thơ Tương tư sẽ thấy giữa chàng trai và cái cây kia như có sự tương giao. Nhưng nếu quy luật sinh trưởng của cái cây là vòng quy luật hiển nhiên thì trạng thái của anh lại phụ thuộc vào em.
Cái cây sang thu ấy phải chăng là anh? Chính là những xúc cảm tương tư của nhân vật trữ tình. Tương tư em dài thế, để “lá xanh” nhuốm thành “lá vàng”… Động từ “nhuộm” được sử dụng thật đắc. Nhuộm cho thấy sự đồng loạt và nó còn thiên về tâm trạng. Đại thi hào Nguyễn Du cũng đã từng miêu tả sự thay đổi sắc màu cỏ cây khi nàng Kiều tiễn biệt Thúc Sinh:
“Người lên ngựa kẻ chia bào
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san.”
Không gian và thời gian như được kéo dãn ra mà tràn ngập không gian, thời gian ấy là nỗi nhớ anh dành cho em. Vì nỗi nhớ mà thời gian trở nên dài dằng dặc và chàng trai lại hờn trách cô gái.
“Bảo rằng cách trở đò ngang
Không sang là chẳng đường sang đã đành
Nhưng đây cách một đầu đình
Có xa xôi mấy mà tình xa xôi?”
Phân tích bài thơ Tương tư, ta thấy chàng trai tự đưa lí do giải thích cho việc cô gái không sang đây “cách trở đò ngang”, “chẳng đường sang”. Nhưng ngẫm lại anh và em chỉ cách nhau có “một đầu đình”. Đầu đình ấy lại không xa cách lại không có trở ngại, nhưng tại sao chờ mãi chờ mãi mà em vẫn không đến để anh thêm héo hon trong đợi chờ.
Hai chữ xa xôi được lặp lại khiến cho khoảng cách giữa anh và em bỗng xa hơn. Đó là một lời trách yêu của chàng trai dành cho cô gái trong tình yêu. Trách móc ở đây không nhằm đổ tội không nhằm phán xét đúng sai mà đó chỉ nỗi niềm mà chàng trai mong muốn giãi bày. Ta thấy dường như sau lời trách cứ ấy có một nụ cười ngốc nghếch của chàng trai.
“Tương tư thức mấy đêm rồi,
Biết cho ai, hỏi ai người biết cho!”
Nỗi nhớ em tràn ngập khắp tâm trí anh, khiến anh thao thức cả mấy đêm liền. Thế nhưng nỗi lòng này có ai thấu hiểu cho. Khi phân tích bài thơ Tương tư sẽ nhận thấy thật ra chàng trai chỉ cần duy nhất một người thấu hiểu là quá đủ. Nhưng tình ý của anh liệu em có biết. Ai là người thấu hiểu cho nỗi lòng nhớ em.
Giãi bày những ước vọng xa xôi về tình yêu
Sau lời giãi bày, chàng trai đã thổ lộ nỗi lòng, ước muốn của mình:
“Bao giờ bến mới gặp đò
Hoa khuê các bướm giang hồ gặp nhau”
Những hình ảnh giản dị hiện ra đậm nét chân quê. Hình ảnh bến và đò là một hình ảnh quen thuộc trong ca dao để chỉ mối tình giữa người con gái và người con trai. Nhưng nếu trong câu ca dao.
“Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”
Phân tích bài thơ Tương tư, ta thấy gợi ra cảnh chia li, thì hình ảnh bến và đò trong câu thơ của Nguyễn Bính lại gợi ra ước muốn sum họp. Hoa khuê các và bướm cũng gặp được nhau vậy tại sao chúng ta không thể gặp nhau không thể bên nhau không thể kết đôi cùng nhau.
Từ hình ảnh chung đôi ấy, Nguyễn Bính còn đi đến một hình ảnh mang tính biểu trưng hơn.
“Nhà em có một giàn giầu
Nhà anh có một hàng cau liên phòng
Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào?”
Trầu và cau vốn biểu tượng cho hạnh phúc lứa đôi viên mãn. Dường như không chỉ là tương tư là nhớ là yêu mà còn muốn gắn bó trăm năm. Đây là một nét đẹp trong thơ Nguyễn Bính. Cảm thụ và phân tích bài thơ Tương tư, ta nhận thấy nhiều cặp đôi ngụ ý ẩn hiện trong những vần thơ như: Thôn Đoài – thôn Đông, một người – một người, tôi – nàng, bên ấy – bên này, bến – đò, hoa Khuê Các – bướm giang hồ, nhà anh – nhà em, trầu – cau…
Nguyễn Bính đã thổi hồn thơ vào những nét dung dị, mộc mạc, những tình cảm chân phương nơi thôn quê. Không như một số nhà thơ mới chú trọng sống hết mình cho tình yêu sống trong từng giây phút đắm xa của tình yêu như Xuân Diệu:
“Hãy sát đôi đầu hãy kề đôi ngực
Hãy trộn chung mái tóc ngắn dài”
Nên họ hay thoáng có những lo âu có những bộn bề sợ không thấu hiểu được người mình yêu, vì họ tin.
“Dù tin tưởng chung một đời một mộng
Em là em anh vẫn cứ là anh
Có thể nào qua vạn lí trường thường
Của hai vũ trụ chứa đầy bí mật.”
Nhưng ở Nguyễn Bính, ta bắt gặp chàng trai ấy không chỉ muốn sống hết mình cho tình yêu mà còn muốn tính đến chuyện gắn bó trăm năm. Đây cũng là một nét đẹp truyền thống. Bởi lẽ không có vì hạnh phúc viên mãn bằng cái kết hai người yêu nhau được ở bên nhau trọn đời. Qua ước muốn ấy cho thấy được tấm lòng chân thành nghiêm túc của chàng trai dành cho cô gái.
Đánh giá tác phẩm khi phân tích bài thơ Tương tư
Nguyễn Bính không đi sâu vào việc đổi mới cách tân hình thức thơ mà ông lại đi tìm về với những giá trị dân tộc ngàn đời. Nhưng chính nhờ sự hoài cổ đó mà ta thấy những lời thơ của Nguyễn Bính thấm đẫm hồn dân tộc, gần gũi và quen thuộc như lời ăn tiếng nói dân gian. Thành công ấy không chỉ đến từ nội dung mà còn đến từ hình thức. Từ cách sử dụng thể thơ lục bát của dân tộc, từ cách sử dụng hình ảnh dân dã quen thuộc giản dị. Tuy sử dụng chất liệu dân gian nhưng Nguyễn Bính không lặp lại một cách khuôn sáo mà ông đã thổi hồn vào chất liệu dân gian ấy khiến nó vừa gần gũi lại vừa đẹp.
Người ta từng cho rằng, Thơ Mới chỉ nổi bật với cái tôi đầy lãng mạn của Xuân Diệu, Thế Lữ hay Huy Cận… Tiếng thơ của Nguyễn Bính lúc bấy giờ được ghi nhận bởi cái quê mùa với hương vị thôn quê dân dã “hương đồng gió nội”. Ấy vậy mà qua sự sàng lọc nghiệt ngã của thời gian, tiếng thơ ấy đã dần khẳng định được sự sàng lọc nghiệt ngã của thời gian. Thơ Nguyễn Bình đã khơi nguồn những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, những nét đẹp bình dị mà trường tồn, đã làm khơi dậy ca dao dân ca – nền tảng của đời sống tâm hồn đất nước.
Kết bài 1: Bài thơ khép lại nhưng vẫn để lại một dư âm ngọt ngào cho người đọc. Đó là một nỗi niềm rất chân thật. Người đọc dường như cũng bắt gặp mình trong từng dòng tâm trạng của chàng trai quẩn quanh trong nỗi tương tư này…
Kết bài 2: Tương tư mang âm hưởng nhẹ nhàng trẻ trung với âm hưởng mộc mạc ngọt ngào của dân ca. Những vần thơ lục bát diễn tả sự nhớ nhung ấy cứ nhẹ nhàng, cứ da diết đi vào lòng người. Có thể thấy cái tôi của nhân vật trữ tình dần được đẩy lên cao, từ những ý nhị ngại ngùng thành sự quyết liệt và mạnh mẽ để bày tỏ tình cảm với người mình yêu. Phân tích bài thơ Tương tư khiến ta cảm nhận rõ nét hơn về những bình luận của nhà văn Tô Hoài “thơ Nguyễn Bính đã đánh thức người nhà quê vẫn ẩn náu trong tâm hồn ta”, hay “Trước sau và mãi mãi, Nguyễn Bính vẫn là thi sĩ của chân quê, hồn quê”.
Dàn ý phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính
Với dàn ý phân tích bài thơ Tương tư sẽ giúp bạn nắm được nội dung bài viết trên đây cũng như giá trị tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm.
Mở bài phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính
- Giới thiệu nhà thơ Nguyễn Bính cùng phong cách sáng tác.
- Khái quát sơ lược giá trị và nội dung của tác phẩm.
- Dẫn dắt vấn đề Phân tích bài thơ Tương tư.
Thân bài phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính
- Định nghĩa trạng thái Tương tư là gì?.
- Tìm hiểu những cung bậc của nỗi nhớ trong tác phẩm.
- Những trạng thái của tương tư ở nhân vật trữ tình.
- Những ước vọng xa xôi về hạnh phúc đôi lứa, về tình yêu.
Kết bài phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính
- Nhấn mạnh lại lối thơ “rất Nguyễn Bính” – lối thơ mộc mạc thôn quê hương đồng gió nội, một hồn thơ lãng mạn trân quý những nét đẹp văn hóa dân tộc.
- Khẳng định giá trị của tác phẩm trường tồn cùng thời gian.
- Bày tỏ cảm nhận của cá nhân khi phân tích bài thơ Tương tư.
Tương tư là tác phẩm điển hình cho phong cách thơ Nguyễn Bính. Tác phẩm chính là một bản nhạc đồng quê đượm hồn dân tộc. Qua những trạng thái của tương tư, tình yêu và khát khao hạnh phúc lứa đôi được biểu hiện rất tinh tế và sâu sắc.
Trên đây là những phân tích bài thơ Tương tư của Nguyễn Bính. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những ý văn hay cho quá trình tìm hiểu cũng như phân tích bài thơ Tương tư. Chúc bạn luôn học tốt!. Đừng quên share nếu thấy hay bạn nhé!.
Xem thêm:
