Nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược – Lịch sử 11 Bài 19

Trước tình thế Pháp tiến quân vào nước ta năm 1858, các phong trào nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược đã diễn ra sôi nổi. Để hiểu rõ bối cảnh đất nước lúc bấy giờ (1858 – trước 1873) và thấy được sự kiên cường của dân tộc ta qua các phong trào nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược mời bạn theo dõi bài viết sau đây của DINHNGHIA.COM.VN

Chiến sự ở Đà Nẵng năm 1858

Để hiểu hơn về tinh thần của nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược, chúng ta cùng tìm hiểu trước tiên về chiến sự ở Đà Nẵng năm 1858. Đà Nẵng là nơi có cảng nước sâu, tàu chiến dễ hoạt động.

Đồng thời đây là nơi Pháp xây dựng được cơ sở của giáo dân Kito, chúng hy vọng được giáo dân ủng hộ. Chính vì vậy, Đà Nẵng là mục tiêu đầu tiên của Pháp khi xâm lược Việt Nam, tạo bàn đạp để tấn công triều đình Huế, buộc nhà Nguyễn đầu hàng.

Tình hình Việt Nam giữa thế kỉ XIX trước cuộc xâm lược Pháp

Giữa thế kỉ XIX, Việt Nam là một đất nước độc lập, có chủ quyền, song chế độ phong kiến Việt Nam đã lâm vào khủng hoảng, suy yếu nghiêm trọng.

• Kinh tế: Nông nghiệp nước ta giai đoạn này sa sút, mất mùa, nạn đói xảy ra. Công thương nghiệp trì trệ, nhà nước thực hiện “bế quan tỏa cảng”.
• Quân sự: Rơi vào tình trạng lạc hậu.
• Đối ngoại: Đường lối đối ngoại giai đoạn này rất sai lầm, như việc cấm đạo, xua đuổi giáo sĩ, làm rạn nứt khối đoàn kết dân tộc.
• Xã hội: Nhiều cuộc đấu tranh của quần chúng nhân dân nổ ra.

Thực dân Pháp ráo riết chuẩn bị xâm lược Việt Nam

• Tư bản phương Tây đã dòm ngó Việt Nam từ rất sớm thông qua con đường truyền đạo và buôn bán.
• Tư bản Pháp đã lợi dụng Thiên Chúa giáo như một công cụ xâm lược. Giám mục Bá Đa Lộc (giáo sĩ người Pháp) đã chớp cơ hội giúp tư bản Pháp can thiệp vào Việt Nam khi Nguyễn Ánh cầu cứu các thế lực bên ngoài giúp giành lại quyền lực bằng việc ký Hiệp ước Véc-xai với Pháp năm 1787.
• Giữa thế kỉ XIX, Pháp tiến nhanh trên con đường công nghiệp hoá và tìm cách đánh Việt Nam để tranh giành ảnh hưởng ở khu vực Châu Á  với người Anh.
• Năm 1857, Napoleon III lập ra Hội đồng Nam Kì nhằm bàn cách can thiệp vào nước ta, đồng thời tích cực xâm chiếm Việt Nam => Việt Nam đứng trước nguy cơ bị xâm lược.

Tình hình chiến sự ở Đà Nẵng năm 1858

• Ngày 31/08/1858, liên quân Pháp – Tây Ban Nha dàn trận trước cửa biển Đà Nẵng, chúng âm mưu chiếm Đà Nẵng để  làm căn cứ tấn công ra Huế, buộc nhà Nguyễn đầu hàng.
• Sáng ngày 01/09/1858, Pháp gửi tối hậu thư nhưng không đợi trả lời đã nổ súng tấn công và đổ bộ lên bán đảo Sơn Trà.
• Quân dân ta anh dũng kháng chiến, thực hiện kế sách “vườn không nhà trống” tạo nên nhiều khó khăn cho địch. Quân Pháp bị cầm chân 5 tháng trên bán đảo Sơn Trà, kế hoạch “đánh nhanh thắng nhanh” của Pháp thất bại.

Gia Định và các tỉnh miền Đông Nam Kỳ từ 1859 – 1862

Để tìm hiểu về nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược, chúng ta cũng cần xem xét đến tình hình ở Gia Định cũng như các tỉnh miền Đông Nam Kỳ trong giai đoạn từ 1859 – 1862. Gia Định là kho lúa gạo của triều Đình Huế và có tiềm năng trở thành trung tâm thương mại lớn. Đồng thời, để tránh sự can thiệp của quân Thanh, hạn chế sự chi viện của Triều đình Huế.

Vì vậy, quân Pháp đã lên kế hoạch đánh chiếm Gia Định trước khi có sự can thiệp của Đế quốc Anh. Pháp âm mưu sau khi chiếm được Gia Định sẽ theo đường sông Cửu Long, đánh ngược lên Campuchia (Cao Miên) và làm chủ lưu vực sông Mê Kông.

Kháng chiến ở Gia Định – Nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược

• Tháng 02/1859,  quân Pháp âm mưu đánh chiếm thành Gia Định nhưng gặp rất nhiều khó khăn. Kế hoạch “đánh nhanh thắng nhanh” của chúng bị phá sản, phải chuyển sang kế hoạch “chinh phục từng gói nhỏ”.
• Từ năm 1960, Pháp bị sa lầy trong cuộc chiến ở Trung Quốc, Xi-ri, chúng phải rút quân từ Đà Nẵng về Gia Định. Trước tình hình lực lượng địch đang suy yếu, triều Nguyễn không tranh thủ phản công mà cử Nguyễn Tri Phương vào xây dựng phòng tuyến Chí Hoà để “thủ hiểm”.
• Tháng 7/1960, Dương Bình Tâm lãnh đạo các nghĩa dũng tiếp tục tấn công giặc ở đồn Chợ Rẫy, trong khi triều đình Huế lại xuất hiện tư tưởng chủ hòa.

Hiệp ước Nhâm Tuất (05/06/1862)

• Tháng 02/1861, quân Pháp tấn công Đại Đồn Chí Hoà, quân ta quyết liệt chống cự nhưng do hỏa lực địch quá mạnh, Nguyễn Tri Phương buộc phải rút lui. Thừa thắng xông lên, Pháp đánh chiếm Định Tường, Biên Hoà, Vĩnh Long.
• Nhân dân việt nam kháng chiến chống pháp xâm lược với các phong trào ngày càng dâng cao, Pháp đang vô cùng bối rối. Trong lúc đó, thì triều Nguyễn đã kí với Pháp bản hiệp ước Nhâm Tuất (05/06/1862)

Hiệp ước Nhâm Tuất gồm 12 điều khoản với nội dung cơ bản

• Về lãnh thổ: Triều đình Huế thừa nhận quyền cai quản của Pháp ở Gia Định – Định Tường –  Biên Hòa; Pháp sẽ trả lại Vĩnh Long khi nào triều đình Huế buộc nhân dân ngừng kháng chiến
• Về thông thương: Mở 3 cửa biển Đà Nẵng ,Ba Lạt ,Quảng Yên cho người Pháp vào tự do buôn bán .
• Về chiến phí: Triều đình Huế phải bồi thường cho Pháp 288 vạn lạng bạc .
• Về truyền giáo: Bãi bỏ lệnh cấm đạo, cho phép người Pháp và Tây Ban Nha tự do vào truyền đạo

Cuộc kháng chiến của nhân dân Nam Kì

Trong nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược thì triều đình Huế lại kí Hiệp ước Nhâm Tuất thể hiện sự nhu nhược và đầu hàng trước thực dân Pháp. Điều này đã làm nhân dân Nam Kỳ bất mãn, các phong trào đấu tranh lần lượt nổ ra.

Nhân dân ba tỉnh miền Đông Nam Kì tiếp tục kháng chiến

Để hiểu hơn về tinh thần của nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược, chúng ta cùng tìm hiểu về tinh thần chiến đấu của nhân dân ba tỉnh khu vực miền Đông Nam Kì sau hiệp ước Nhâm Tuất.

• Triều đình Huế ra lệnh giải tán các đội nghĩa binh. Nhân dân Nam Kỳ tiếp tục kháng chiến vừa chống Pháp vừa chống phong kiến đầu hàng.
• Nhiều cuộc khởi nghĩa liên tục nổ ra, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa Trương Định đã gây nhiều khó khăn cho Pháp.
• Nghĩa quân xây dựng căn cứ ở Gò Công, liên kết lực lượng đánh địch ở nhiều nơi đã giải phóng nhiều vùng ở Gia Định, Định Tường.
• Tháng 02/1863, Pháp tấn công Gò Công, quân ta anh dũng chiến đấu.

• Tháng 08/1864, Trương Định hy sinh, cuộc khởi nghĩa kết thúc.

Nhân dân ba tỉnh miền Tây chống Pháp

Quân Pháp lợi dụng sự bạc nhược của triều đình Huế tấn công ba tỉnh miền Tây:

• Ngày 20/06/ 1867, quân Pháp ép Phan Thanh Giản nộp thành Vĩnh Long không điều kiện.
• Từ 20 đến 24/ 06/1867, Pháp không tốn một viên đạn chiếm được Vĩnh Long , An Giang và Hà Tiên.

Trước tình hình đó, các phong trào kháng chiến chống Pháp tăng cao:

• Nguyễn Thông cùng một số sĩ phu ra Bình Thuận xây dựng Đồng Châu xây dựng kế hoạch kháng chiến lâu dài
• Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra: khởi nghĩa Trương Quyền ở Tây Ninh; Phan Tôn, Phan Liêm ở Ba Tri; Nguyễn Trung Trực chỉ huy kháng chiến ở Hòn Chông (Rạch Giá); Nguyễn Hữu Huân lãnh đạo kháng chiến ở Tân An, Mỹ Tho …; Âu Dương Lân ở các tỉnh Vĩnh Long , Long Xuyên, Cần Thơ…
• Từ sau năm 1862, cuộc kháng chiến của nhân dân mang tính độc lập với triều đình, vừa chống Pháp vừa chống phong kiến đầu hàng. Do lực lượng chênh lệch, thái độ bỏ rơi, xa lánh của triều đình Huế, các phong trào của nhân dân việt nam kháng chiến chống pháp xâm lược đều thất bại.

Trên đây là tổng hợp quá trình nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược từ 1958 – 1873, hy vọng sẽ cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích cho quá trình học tập và nghiên cứu của mình. Nếu có thắc mắc về các vấn đề liên quan đến bài học nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược, hãy để lại câu hỏi để DINHNGHIA.COM.VN giải đáp giúp bạn nhé. Chúc bạn học tập và ôn thi hiệu quả!