Hoàn lưu khí quyển là gì? Có những loại hoàn lưu khí quyển nào? Và vai trò của hoàn lưu khí quyển ra sao? Có lẽ đã rất nhiều người trong chúng ta từng đặt ra những câu hỏi như vậy mà vẫn chưa tìm được lời giải đáp. Vậy hãy cùng DINHNGHIA.COM.VN tìm hiểu về vấn đề hoàn lưu khí quyển là gì nhé!
Nội dung chính bài viết
Hoàn lưu khí quyển là gì?
Hoàn lưu khí quyển là gì? Hoàn lưu khí quyển chính là sự tuần hoàn (lặp đi lặp lại) của các luồng không khí trên diện rộng, kết hợp cùng với các dòng hải lưu trở thành phương thức mà nguồn nhiệt được tái phân bố trên bề mặt Trái Đất.
Có thể trả lời ngắn gọn cho câu hỏi “hoàn lưu khí quyển là gì?”: Đây là những luồng không khí di chuyển cũng như các loại gió đang thổi trên bề mặt Trái Đất. Hoàn lưu khí quyển không cố định mà có tính chất biến đổi từ năm này sang năm khác.
Phân loại hoàn lưu khí quyển
Hoàn lưu chung
Các luồng không khí bao trùm trên một phạm vi rộng lớn trên hành tinh thì được gọi là hoàn lưu chung. Ví dụ như gió Đông, gió Tín phong, gió Tây, gió Tây trên cao, gió mùa. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một số hoàn lưu chung phổ biến sau đây.
Gió mùa
Gió mùa là dòng không khí cố định theo mùa, hướng gió thịnh hành thay đổi mạnh từ mùa đông sang mùa hạ và từ mùa hạ sang mùa đông. Hướng gió thịnh hành của hai mùa này ngược nhau. Ngoài ra còn xen kẽ những hướng gió khác: gió mùa đứt quãng (ngưng trệ). Trong những mùa chuyển tiếp xuân và thu, khi đang diễn ra sự thay đổi của gió mùa thì sự bền vững của hoàn lưu khí quyển mang tên gió mùa bị phá vỡ.
Gió Tây, gió Đông
Gradien khí áp nằm ngang xuất hiện làm không khí chuyển động từ nơi áp cao đến nơi áp thấp (theo hướng kinh tuyến) bị lệch về bên phải ở bán cầu Bắc, và lệch về bên Trái ở bán cầu Nam tạo thành gió Tây ôn đới ở bán cầu Bắc có hướng Tây Nam, còn ở bán cầu Nam có hướng Tây Bắc.
Gió Đông nhiệt đới ở bán cầu Bắc có hướng Đông Bắc, ở bán cầu Nam có hướng Đông Nam và gió Đông cực đới ở cực Bắc có hướng Đông Bắc, ở cực Nam có hướng Đông Nam.
Gió Tín phong (gió Mậu dịch)
Gió Tín phong chính là loại gió Đông nhiệt đới có hướng cố định. Đây là loại giao thông vận tải đường thuỷ của người xưa khi dùng thuyền buồm nên còn được gọi là gió Mậu Dịch. Khi bán cầu Bắc là mùa hè thì Tín phong Đông Nam ở bán cầu Nam vượt qua Xích đạo đổi hướng thành Tây Nam. Khi bán cầu Nam là mùa hè thì Tín Phong Đông Bắc ở bán cầu Bắc vượt qua xích đạo đổi hướng thành Tây Bắc. Trên khu vực Tín phong có lớp nghịch nhiệt dày khoảng 300 – 400 m ở độ cao khoảng hơn 1000 m, có ảnh hưởng rất lớn đến khí hậu Á nhiệt đới.
Hoàn lưu địa phương
Hoàn lưu địa phương là những luồng không khí chỉ thể hiện trong phạm vi nhỏ trong các điều kiện đại lí tự nhiên riêng biệt. Điển hình cho loại hoàn lưu khí quyển địa phương như là gió Bơ ri, gió phơn, gió núi – thung lũng.
Gió Bơ ri
Đây là loại gió có chu kì một ngày đêm, thường thấy ở các miền bờ biển, các hồ lớn, có khi cả trên bờ các sông lớn. Ban ngày, gió thổi từ trên mặt nước vào mặt đất, ban đêm ngược lại, gió thổi từ mặt đất lên trên mặt nước. Loại gió này xảy ra trên các bờ biển, người ta thường gọi là gió biển, gió đất.
Gió phơn
Gió phơn là những đợt gió khô nóng thổi từ trên núi xuống. Loại hoàn lưu khí quyển này có thể xuất hiện ở hệ thống núi dài, bất kì nơi nào, khi hai bên núi có sự chênh lệch lớn về áp suất, các dòng không khí phải vượt qua sống núi chuyển từ nơi áp cao đến nơi áp thấp; khi đến sườn đón gió chúng không thể rẽ ngang được, bắt buộc phải vượt qua sông núi.
Vai trò của hoàn lưu khí quyển
Các hoàn lưu khí quyển có vai trò quan trọng trong đời sống hằng ngày của mọi vật thể trên bề mặt Trái Đất. Từ xa xưa, gió hay hoàn lưu khí quyển đã là nguồn cảm hứng cho thần thoại, được hoá thành thần gió hoặc một trong những năng lực siêu nhiên trong vô số nền văn hoá của nhân loại, có thể kể đến như Thần gió Hy Lạp, Thần gió Hindu…
Đối với giao thông vận tải, mỗi loại thuyền buồm đều cần có ít nhất là một cột buồm để giữ buồm cung cấp năng lượng từ gió cho thuyền di chuyển. Còn đối với máy bay, gió có ảnh hưởng đến tốc độ của chúng trên đường bay. Năng lượng gió là nguồn năng lượng sạch và hiện đang được nhiều nước trên thế giới tận dụng để tạo ra nguồn điện phục vụ nhu cầu hằng ngày.
Thả diều, khinh khí cầu, lướt ván diều, lướt gió hay đua thuyền buồm… là những môn thể thao giải trí tận dụng sức gió tự nhiên.
Qua bài viết chúng ta đã định nghĩa được về hoàn lưu khí quyển là gì, phân loại và vai trò của hoàn lưu khí quyển. Nếu có bất cứ câu hỏi hay thắc mắc gì về bài viết hoàn lưu khí quyển là gì, mời bạn để lại nhận xét bên dưới để chúng mình cùng trao đổi thêm nhé!
