Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
– GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm: Liệt kê các chi tiết kì ảo gắn liền với các sự việc chính trong truyện TG.
| Các sự kiện chính | Chi tiết kì ảo |
| TG ra đời | …………… |
| TG lớn lên | ……………. |
| TG ra trận và chiến thắng | …………… |
| TG bay về trời | …………… |
– GV đặt câu hỏi gợi dẫn:
+ Nêu thời gian, địa điểm, hoàn cảnh diễn ra các sự việc trong câu chuyện.
Hãy tìm những chi tiết kể về sự ra đời của Gióng? Có những chi tiết nào là chi tiết hoang đường?
+ Sự ra đời và những biểu hiện khác thường của cậu bé dự báo sự việc sắp xảy ra như thế nào?
– HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi
Dự kiến sản phẩm:
+ Thời gian: đời HV thứ sáu
+ Không gian: không gian làng quê
| Các sự kiện chính | Chi tiết kì ảo |
| TG ra đời | – Người mẹ ướm thử vết chân to, về nhà có thai – Mười hai tháng sau, sinh ra Gióng, lên ba không biết nói cười |
| TG lớn lên | – Sứ giả đi tìm người tài, Gióng cất tiếng nói đòi đi đánh giặc – Ăn bao nhiêu cũng không đủ no, cả làng góp gạo nuôi Gióng |
| TG ra trận và chiến thắng | – Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ – Roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bụi tre đánh giặc |
| TG bay về trời | – Sau khi đánh giặc, cả người cả ngựa bay về trời. |
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức:
+ Cha mẹ Gióng là những người tốt bụng, hiền lành , được đền đáp xứng đáng là thể hiện quan niệm của dân gian ở hiền gặp lành.
+ Có thể nói, ngay từ những chi tiết đầu tiên của câu chuyện đã đưa ta vào thế giới của những điều kì lạ. Ta chưa bao giờ gặp một bà mẹ ướm vào vết chân lạ mà có thai. Ta cũng chẳng thấy ai mang thai trong 12 tháng mà sự ra đời của một con người phi thường.
Và những chi tiết hoang đường ấy càng cuốn hút ta vào câu chuyện mà ở đó trung tâm chính là cậu bé làng Gióng. Qua đây, cô muốn nhấn mạnh với các con rằng: sự ra đời kì lạ, khác thường của Gióng chính là mô-tip xây dựng nhân vật người anh hùng đặc trưng trong các truyện dân gian. Các con có thể tìm đọc thêm các truyện trong dân gian Việt Nam để thấy rõ điều này nhé.
NV2: Tìm hiểu sự trưởng thành của Gióng
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
– GV đặt câu hỏi :
+ Nhân vật Gióng đã nói gì với mẹ và sứ giả khi biết tin nhà vua đang tìm người đánh giặc cứu nước? Theo em vì sao sứ giả “vừa kinh ngạc, vừa mừng rỡ”?
– GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, ý nghĩa của các chi tiết:
+ Tiếng nói đầu tiên của Gióng là tiếng nói đòi đi đánh giặc
+ Bà con góp gạo nuôi Gióng
+ Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai trở thành tráng sĩ
– HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi
Dự kiến sản phẩm:
Tiếng nói đầu tiên:
+ “Mẹ ra mời sứ giả vào đây”
+ “Ta sẽ phá tan lũ giặc này”
– Sứ giả “kinh ngạc” vì lời nói xin ra trận đánh giặc là lời của cậu bé lên ba. Từ đó, sứ giả thể hiện sự “mừng rỡ” vì đã làm tròn trọng trách vua giao, tìm được người tài cho đất nước.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng
– GV mở rộng:
Tiếng nói đầu tiên của cậu bé là đòi đánh giặc:
+ Đó là nhiệm vụ, sứ mệnh cao cả của Gióng là bảo vệ đất nước. Đáp ứng tiếng gọi cứu nước khi Tổ quốc lâm nguy.
+ Gióng là hình ảnh của nhân dân, khi dân tộc gặp cơn nguy biến thì họ sẵn sàng đứng ra cứu nước, giống như Gióng, khi vua vừa kêu gọi đã đáp lời cứu nước.
+ Chi tiết Gióng cất tiếng đầu tiên là đòi đánh giặc cũng hàm chứa 1 sự thật rằng: ở 1 đất nước luôn bị ngoại xâm như nước ta thì khả năng đánh giặc phải luôn thường trực từ tuổi bé thơ để đáp ứng lời kêu gọi của Tổ quốc, đúng như nhà thơ Tố Hữu đã từng viết:
“Ôi Việt Nam xứ xở lạ lùng
Đến em thơ cũng hóa những anh hùng
Đến ong dại cũng luyện thành dũng sĩ…”
– Bà con góp gạo nuôi chú bé.
· Gióng lớn lên bằng thức ăn, đồ mặc của nhân dân, nuôi dưỡng bằng những cái bình thường, giản dị.
· Chi tiết còn nói lên truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết của dân tộc ta từ thuở xưa. ND ta rất yêu nước, ai cũng mong Gióng lớn nhanh ra trận đánh giặc.
>> Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của toàn dân. Một người không thể cứu nước, phải toàn dân hợp sức thì công cuộc đánh giặc cứu nước mới trở lên mau chóng.
– Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ:
· Sự vươn vai của Gióng có liên quan đến truyền thống của truyện cổ dân gian. Thời cổ nhân dân ta quan niệm người anh hùng phải khổng lồ về thể xác, sức mạnh, chiến công. Thần Trụ trời, Sơn Tinh … đều là những nhân vật khổng lồ. Cái vươn vai của Gióng để đạt đến độ phi thường ấy.
Sự lớn lên của Gióng đã đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ cứu nước. Khi lịch sử đặt ra vấn đề sống còn cấp bách, khi tình thế đòi hỏi dân tộc vươn lên một tầm vóc phi thường thì dân tộc ta vụt lớn dậy như Thánh Gióng, tự mình thay đổi tư thế tầm vóc của mình.
NV3: Tìm hiểu Gióng đánh giặc và bay về trời
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
– GV yêu cầu HS trả lời:
+ Chiến công phi thường mà Gióng đã làm nên là gì?
– HS tiếp tục thảo luận và nêu ý nghĩa của chi tiết:
+ Ngựa sắn phun ra lửa, roi sắt quật vào giặc chết như ngả rạ và những cụm tre cạnh đường quật giặc tan vỡ.
+ Tráng sĩ đánh giặc xong, cởi giáp sắt bỏ lại và bay thẳng lên trời.
– HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi
Dự kiến sản phẩm:
Gióng đã đánh tan quân giặc.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức:
– Roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc:
+ Chi tiết cho thấy sự sáng tạo, nhanh trí của Gióng
+ Gióng đánh giặc không những bằng vũ khí mà bằng cả cỏ cây của quê hương đất nước, bằng bất cứ những gì có thể giết được giặc là thể hiện quyết tâm giết giặc đến cùng.
– Giặc tan, Gióng cưỡi ngựa bay về trời:
+ Nhân dân yêu mến, trân trọng muốn giữ mãi hình ảnh của người anh hùng nên đã để Gióng về với cõi vô biên, bất tử, sống mãi trong lòng dân tộc.
+ Đánh giặc xong, Gióng không trở về nhận phần thưởng. Dấu tích của chiến công, Gióng để lại cho quê hương xứ sở (tên đất, tên làng, ao hồ…)
NV4: Tìm hiểu những dấu ấn còn lại
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
– GV yêu cầu HS trả lời:
+ Lời kể nào trong truyện Thánh Gióng hàm ý rằng câu chuyện đã xảy ra trong quá khứ? Tìm chi tiết đó.
+ Theo em, ý nghĩa của hình tượng TG là gì?
– GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi, hãy kẻ bảng, liệt kê các từ ngữ để chỉ nhân vật Gióng qua hai thời điểm: trước và sau khi trở thành tráng sĩ. Từ đó cho biết từ nào được lặp lại nhiều nhất và tác dụng.
– HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi
Dự kiến sản phẩm:
+ Lời kể: Hiện nay, vẫn còn đền thờ ở làng…. làng Cháy
+ Lập bảng
| Trước khi TG ra trận | Trong và sau khi TG ra trận | |
| Cách gọi | Cậu bé Đứa trẻ Chú bé | Tráng sĩ Phù đổng TV Thánh Gióng |
| Thể hiện tình cảm, cảm xúc gì? | sự thân mật, trìu mến | Sự tôn kính, ngợi ca công lao |
– Từ tráng sĩ được lặp lại nhiều nhất: 7 lần
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng
GV chiếu hình ảnh trên máy chiếu và chuẩn kiến thức:
Từ “tráng sĩ” được sử dụng nhiều nhất trong cách gọi về Gióng, thể hiện sự ngưỡng mộ, tin yêu của người kể chuyện đối với sức mạnh kì diệu, hành động cao đẹp của người anh hùng làng Gióng.
Đây cũng là một biểu hiện có tính chất đặc thù trong thi pháp truyền thuyết. Người kể chuyện truyền thuyết có ý muốn tạo niềm tin ở người đọc, người nghe truyền thuyết nên thường đưa vào các lời kể hàm ý về tính xác thực của câu chuyện. Đồng thời cũng cho thấy trí tưởng tượng phong phú của tác giả dân gian khi sáng tạo nhiều chi tiết sinh động, kì lạ làm tăng thêm vẻ đẹp linh thiêng, hấp dẫn cho nhân vật, gắn lịch sử với phong tục, địa danh nhằm biểu đạt ý nghĩa thiêng liêng: phong tục, địa danh của đất nước đã được “lịch sử đặt tên” nhờ những chiến công vĩ đại trong sự nghiệp dựng nước, giữ nước của nhân dân.
Hình tượng thánh gióng: tiêu biểu, rực rỡ của người anh hùng đánh giặc giữ nước. TG mang trong mình sức mạnh của cộng đồng ở buổi đầu dựng nước: sức mạnh vô hạn của tự nhiên đất nước, sức mạnh và ý chí của nhân dân – những người thợ thủ công anh hùng, những người nông dân, những binh lính anh hùng, Tầm vóc khổng lồ của TG là biểu động của sự kết tinh tất cả các sức mạnh đó.
NV5: Tổng kết văn bản
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
– GV đặt câu hỏi: Truyện có ý nghĩa gì? Nêu những đặc sắc nghệ thuật của truyện?
Nhân vật truyền thuyết thường xuất hiện nhằm thực hiện một nhiệm vụ lớn lao. Nhiệm của của Gióng là gì và quan trọng thế nào ?
– HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức: Truyện đã phản ánh công lao đánh đuổi giặc ngoại xâm của cha ông ta từ buổi đầu dựng nước. Đó là quá trình đấu tranh gian khổ, các thế hệ cha anh ta đã đổ biết bao xương máu để giữ gìn nền độc lập dân tộc cho đến hôm nay. Truyện cũng phản ánh ước mơ về người anh hùng, có đủ sức mạnh và trí tuệ, sẵn sàng chiến đấu khi Tổ quốc cần.
1. Sự ra đời của Gióng
– Thời gian, địa điểm: vua Hùng thứ 6, tại làng Gióng.
– Vợ chồng ông lão phúc đức, hiếm muộn
– Bà mẹ ướm vào vết chân lạ
-> thụ thai
– Mang thai 12 tháng mới sinh
– Gióng lên ba: không biết nói, cười, không biết đi.
Sự ra đời kì lạ, báo hiệu một con người phi thường
2. Sự trưởng thành của Gióng
– Hoàn cảnh: Giặc Ân xâm lược.
– Gióng cất tiếng nói muốn đi đánh giặc cứu nước.
>> Tinh thần yêu nước của nhân dân ta.
– Sau khi gặp sứ giả, Gióng lớn nhanh như thổi là sự trưởng thành để đáp ứng nhiệm vụ cao cả.
– Bà con góp gạo nuôi chú bé.
>> thể hiện tinh thần đoàn kết của nhân dân. Gióng là người anh hùng của nhân dân, được dân nuôi lớn, mang theo sức mạnh của toàn dân.
3.3. Gióng đáng giặc và bay về trời
– Tư thế, hành động:
+ phi thẳng đến nơi có giặc
+ Đón đầu, giết hết lớp này đến lớp khác
>> Sự oai phong, lẫm liệt, sức mạnh không thể địch nổi của tráng sĩ
– Khi roi sắt gẫy, tráng sĩ nhổ bụi tre quật vào giặc
– Giặc tan, Gióng cưỡi ngựa bay về trời.
3.4. Những dấu tích còn lại
– Đền thờ Phù Đổng Thiên Vương
– Bụi tre đằng ngà
– Ao hồ liên tiếp
– Làng Cháy
à Thể hiện sự trân trọng, biết ơn, niềm tự hào và ước muốn về một người anh hùng cứu nước giúp dân.
III. Tổng kết
1. Nội dung – Ý nghĩa:
* Nội dung: Truyện kể về công lao đánh đuổi giặc ngoại xâm của người anh hùng Thánh Gióng, qua đó thể hiện ý thức tự cường của dân tộc ta.
* Ý nghĩa: Truyện ca ngợi người anh hùng đánh giặc tiêu biểu cho sự trỗi dậy của truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết, anh dũng kiên cường của dân tộc ta.
b. Nghệ thuật
– Chi tiết tưởng tượng kì ảo
– Khéo kết hợp huyền thoại và thực tế (cốt lõi sự thực lịch sử với những yếu tố hoang đường).
){kind=link}