Cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh để thấy được phong thái ung dung, tinh thần lạc quan yêu đời cùng với “thú lâm tuyền” khoáng đạt, tươi sáng của người chiến sĩ cộng sản vĩ đại – Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó còn cho thấy những năm tháng hoạt động bí mật và đầy gian khổ của Người vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.
Mở bài: Để mang lại nền độc lập, tự do cho đất nước, Bác Hồ đã phải trải qua rất nhiều những khó khăn, gian khổ trong suốt những năm tháng là người chiến sĩ cộng sản. Thế nhưng, dù phải đối mặt với khó khăn, gian khổ đến nhường nào, ở Bác vẫn toát lên phong thái ung dung, lạc quan và tràn đầy niềm tin, niềm hi vọng về một tương lai mới. Điều này đã được Bác thể hiện trong rất nhiều những bài thơ, một trong số đó là ý thơ “Tức cảnh Pác Bó”:
“Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.”
Nội dung chính bài viết
Sơ nét về chủ tịch Hồ Chí Minh cùng tác phẩm
Để phân tích và cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó một cách sâu sắc, người đọc cần nắm rõ đôi nét cơ bản về tác giả cũng như tác phẩm này.
Tìm hiểu về tác giả Hồ Chí Minh
Hồ Chí Minh – sinh năm 1890, mất năm 1969, quê ở Nghệ An, tại làng Kim Liên, huyện Nam Đàn. Người chính là một vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam vì có những đóng góp vô cùng quan trọng trong sự nghiệp cách mạng giành lại nền độc lập, tự do cho nhân dân trước sự xâm lược của giặc ngoại xâm.
Lí tưởng đó của Người được hun đúc ngay từ thuở thiếu thời để đến khi bước vào tuổi đôi mươi. Năm 1911, người thanh niên đầy hoài bão của xứ Nghệ ấy đã quyết định ra đi tìm đường cứu nước với hai bàn tay trắng. Có lẽ, khó có thể hình dung được Bác đã phải đối diện với gian lao, khó khăn như thế nào khi một mình bôn ba ở những đất khách quê người và trong khoảng thời gian đằng đẵng đến ba mươi năm.
Thế nhưng vì muốn học tập những điều tiến bộ, hữu ích để vận dụng vào sự nghiệp cách mạng của nước nhà, Người chấp nhận hết tất cả những gian lao, khó khăn ấy. Ngày trở về vào năm 1941, mái đầu đã không còn xuân xanh nhưng trong Người vẫn nhiệt thành với sự nghiệp dân tộc và từng bước dẫn dắt quân dân Việt Nam chinh phục con đường đến với hòa bình, hạnh phúc. Sự thật, những nỗ lực của cả Bác Hồ và toàn thể dân tộc Việt Nam đã hóa thành trái ngọt với thắng lợi vang dội của cuộc Cách mạng tháng Tám 1945.
Thắng lợi đó đã góp phần đưa nước ta đến với độc lập, tự do như cả dân tộc ta vẫn hằng mong mỏi. Ngày 2 tháng 9 năm 1945, sự kiện Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã chính thức xác lập nền độc lập, tự do của ta. Đây cũng chính là mốc son chói lọi ở trong trang sử hào hùng của đất nước. Tuy nhiên, khi những ám ảnh của chiến tranh chống thực dân, phát xít chưa kịp nguôi ngoai thì dân tộc ta lại phải đối diện với một cuộc chiến khác cam go hơn, khốc liệt hơn – cuộc chiến chống lại đế quốc Mĩ.
Nhưng đúng là “lửa thì vàng, gian nan thử sức”, chiến tranh càng tàn khốc, ác liệt bao nhiêu thì cũng không thể quật ngã được tinh thần kiên cường, ý chí quyết tâm của ta, nhất là khi có sự đồng hành, sự lãnh đạo của Hồ Chủ tịch. Tiếc thay, khi đất nước vẫn chưa vui niềm vui sum họp, thống nhất thì Người đã ra đi vào một ngày mùa thu năm 1969 để lại niềm đau xót khôn cùng.
Hồ Chí Minh không chỉ được biết đến với cương vị là nhà lãnh đạo cách mạng tài ba mà Người còn là một nhà văn, nhà thơ với nhiều đóng góp cho sự nghiệp thơ văn. Đặc biệt, để thể hiện những nỗi niềm, trăn trở cho sự nghiệp cách mạng mà Người suốt đời theo đuổi.
Người đã gửi gắm chúng phần nào trong những sáng tác của mình ở rất nhiều thể loại. Chẳng hạn, về văn chính luận có thể kể đến: “Bản án chế độ thực dân Pháp” (1925), “Tuyên ngôn Độc lập” (1945), “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” (1946), “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” (1966) …, Người còn viết truyện kí: “Vi hành” (1923), “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” (1925), “Nhật kí chìm tàu” (1931) … Về thơ ca, tập thơ “Ngục trung nhật kí” (“Nhật kí trong tù”) với hàng trăm bài thơ chữ Hán đặc sắc được xem là tác phẩm đặc sắc kết tinh giá trị tư tưởng và nghệ thuật thơ ca của Hồ Chí Minh.
Giới thiệu về bài thơ Tức cảnh Pác Bó
Trước khi cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó, ta cần nắm được hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” của Hồ Chí Minh là tác phẩm được viết trong một hoàn cảnh đặc biệt. Đó là lúc Hồ Chí Minh trở về Việt Nam sau ba mươi năm bôn ba ở hải ngoại để tìm con đường cứu nước cho dân tộc Việt Nam. Ngày trở về là một ngày tháng 2 năm 1941 và Bác Hồ đã bí mật sống ở hang Pác Bó (hay hang Cốc Bó), mang ý nghĩa là “đầu nguồn” thuộc huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.
Trong thời gian ở đây, Người phải đối mặt với những rất nhiều những khó khăn về điều kiện sinh hoạt. Việc phải ăn cháo bẹ đến hàng tháng trời rồi cả căn bệnh sốt rét rừng đầy nguy hiểm… chỉ là số ít trong những gì mà Bác và các anh em bộ đội phải trải qua. Tuy nhiên, trên tất cả những trở ngại ấy chính là một tinh thần thép rất vững vàng và gan góc ở Bác. Thay vì chua xót, gục ngã vì gian nan, Bác Hồ vẫn tìm thấy niềm vui, sự phấn chấn trong khoảng thời gian hoạt động cách mạng này. Khi cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó, ta thấy tâm trạng đó đã được Người thể hiện bằng thơ dưới hình thức của thể thất ngôn tứ tuyệt.
Cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh
Với “Tức cảnh Pác Bó”, Hồ Chí Minh đã kể lại cho người đọc nghe về cuộc sống sinh hoạt của Người ở nơi ẩn náu và làm việc bí mật với một tinh thần vui vẻ, thoải mái và một niềm tin tưởng vững chắc vào công việc cách mạng.
Niềm vui sống của Bác trong bài thơ
Cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó, ta thấy ngay ở đoạn mở đầu, Bác Hồ cho ta hình dung sơ nét về nơi ở của Người:
“Sáng ra bờ suối, tối vào hang”
Câu thơ được ngắt theo nhịp 3/4 đã tạo thành hai vế sóng đôi và gợi sự nhịp nhàng, nề nếp trong lối sống của Bác. Những từ ngữ trong câu thơ lần lượt nói về nơi ẩn náu và chỗ làm việc: “suối” – “hang”, thời gian biểu thường nhật “sáng” – “tối” và cả hoạt động “vào” – “ra” bí mật của con người.
Những hoạt động, cách sinh hoạt ấy diễn ra ở Pác Bó, đây vốn là một nơi lạnh lẽo, ẩm ướt. Theo như lời kể của Đại tướng Võ Nguyên Giáp thì đây còn là một nơi rất hoang sơ và nguy hiểm: “Những khi trời mưa to, rắn rết chui cả vào chỗ nằm. Có buổi sáng, Bác thức dậy đã thấy một con rắn rất lớn nằm khoanh tròn ngay cạnh Người”.
Thế nhưng Bác vẫn thích nghi, làm chủ không gian, thời gian ấy và hòa theo nhịp điệu của suối của rừng thật khéo léo. Đến cuối cùng, ta chỉ thấy toát lên qua câu thơ là một cách tổ chức cuộc sống hòa hợp với điều kiện, môi trường với một tâm hồn thanh thoát, nhẹ nhàng nơi Bác chứ không hề có một chút nào của sự bó buộc, cưỡng ép.
Đến câu thơ thứ hai, cảm giác phơi phới, thoải mái khi nói về nơi ở vẫn tiếp diễn nhưng pha vào đó còn có cả sự vui đùa khi nhắc đến cái ăn:
“Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng”
“Cháo bẹ” và “rau măng” được nhắc đến ở đây là cháo nấu bằng hạt bẹ (ngô) và rau măng rừng. Đó là những lương thực, thực phẩm mà Bác và các anh chiến sĩ vẫn sử dụng thường ngày. Những từ còn lại của câu thơ “vẫn sẵn sàng” có thể mở ra cho người đọc hai cách hiểu. Có thể hiểu ý câu thơ này theo cách: mặc dù phải rất kham khổ, thức ăn chỉ có cháo bẹ và rau măng nhưng người cách mạng thì luôn giữ tinh thần trong trạng thái “vẫn sẵn sàng” trước mọi tình huống, sự việc.
Tuy nhiên, khi cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó, ta nhận ra cũng có người hiểu ba chữ “vẫn sẵn sàng” ở đây ý nói đến việc thức ăn như bẹ, như măng thì lúc nào cũng “sẵn sàng”, lúc nào cũng có để phục vụ cho người chiến sĩ. Hai chiều hướng suy ra ý nghĩa đó dù có khác nhau nhưng đều hướng đến việc thể hiện sự bằng lòng với điều kiện hiện thực, và còn chất chứa trong đó cả sự hóm hỉnh, hài hước.
Những món dân dã của núi rừng, trong điều kiện thiếu thốn cũng trở thành thực phẩm nuôi sống Bác và những anh bộ đội. Trong câu thơ của Bác, cái khổ như hiện diện lên trong bốn chữ đầu nhưng có một điều chắc chắn rằng, Bác không nhằm than khổ, kể khổ. Bác kể như thế là đúng sự thật và sự thật dù là khổ sở như thế nào thì Bác vẫn đón nhận nó với tinh thần nhẹ nhàng, thư thái.
Thậm chí, Bác còn xem đó là thứ có thể hưởng thụ mặc sức, tha hồ. Cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó cũng như một số tác phẩm khác, người đọc nhận ra tinh thần ung dung khi sống trong hoàn cảnh khắc nghiệt của những năm tháng làm cách mạng ở chốn rừng núi, suối xa không ít lần xuất hiện trong thơ Bác. Trong bài “Cảnh rừng Việt Bắc”, Bác cũng đã thể hiện tinh thần hòa hợp với thiên nhiên:
“Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay
Vượn hót chim kêu suốt cả ngày
… Non xanh nước biếc tha hồ dạo
Rượu ngọt chè tươi mặc sức say…”
Và trong hoàn cảnh đặc biệt về nơi ở, cái ăn như vậy, Bác vẫn miệt mài với công việc bên chiếc “bàn đá” cũng hết sức đặc biệt:
“Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng”
Câu thơ nói về công việc trọng đại mà Bác đang thực hiện. Đó là công việc “dịch sử Đảng” – công việc dịch Lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xô để làm tài liệu bồi dưỡng, huấn luyện cho cán bộ của ta. Công việc diễn ra hằng ngày bên phiến đá, phiến đá mà Bác gọi là “bàn” ấy được miêu tả qua từ “chông chênh”, đây là từ láy có nhiều sức gợi. Trước hết, nó gợi ra điều kiện làm việc cũng không kém phần khó khăn như điều kiện sinh hoạt của Người.
Nhưng dù điều kiện sống và làm việc có “chông chênh” như thế nào, hiện thực chiến tranh có gian khổ khốc liệt đến bao nhiêu thì có lẽ, tinh thần và niềm tin của Bác cũng như biết bao người chiến sĩ khác vẫn kiên định, vững vàng vượt qua. Thường thì trong một bài thơ tứ tuyệt, câu thơ thứ ba sẽ đảm nhiệm vai trò làm nổi bật hình ảnh trung tâm của bài thơ và đúng là câu thơ thứ ba trong bài thơ này đã làm rất tốt sứ mệnh của nó.
Nói như vậy là vì nó đã làm toát lên cốt cách của một người chiến sĩ, vừa uy nghi, vừa rắn chắc. Làm nên vẻ đẹp đó một phần cũng là nhờ sự khỏe khoắn, mạnh mẽ được thể hiện qua vần trắc của ba chữ “dịch sử Đảng” ở cuối câu.
Cái “sang” của cuộc đời Cách mạng
Cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó để thấy ý thơ kết lại bằng câu cuối rất nhẹ nhàng và tươi mát:
“Cuộc đời cách mạng thật là sang.”
Bao nhiêu năm bôn ba ở nước ngoài để mong tìm một con đường đi đúng đắn cho dân tộc. Nay đến ngày trở về, ắt hẳn Hồ Chí Minh đã định hình được những thời cơ giải phóng dân tộc đang đến. Như vậy, ba mươi năm gian khổ khắp nơi kia chính là khoảng thời gian chuẩn bị cho ngày trở về hôm nay. Thế nên khi đã trải qua rất nhiều những gian khổ để có được nền tảng cho sự nghiệp cách mạng thì ở thời điểm hiện tại này, dù phải đối diện với những thiếu thốn ở Pác Bó, Bác đều cảm thấy “sang”.
“Sang” vì một lí do duy nhất, đó là được làm việc trên mảnh đất quê hương để phục vụ cho cách mạng và đó là cuộc đời cách mạng đầy ý nghĩa khi mang lại hạnh phúc cho nhân dân. Hơn nữa, trong gian khó, Bác còn tìm thấy trong đó những ý nghĩa, niềm vui thì “cháo bẹ”, “rau măng” hay “bàn đá chông chênh” kia giờ đây lại trở thành những người bạn đồng hành, không phải là hiện thân của gian khổ nữa mà đã trở nên thật sang trọng.
Khi cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó, ta cũng thấy chữ “sang” đứng ở vị trí cuối bài nhưng khi thể hiện được sự trân trọng của Bác đối với công việc mà Người chọn lựa, cho thấy việc Bác coi khó khăn là cái thú để hưởng thụ thì chữ ấy bỗng trở thành “nhãn tự” để tỏa sáng tinh thần toàn bài.
Ý nghĩa tác phẩm khi cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó
Về nội dung, khi cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó, người đọc nhận thấy tác phẩm đã thể hiện vẻ ung dung, tự tại, lạc quan cùng tấm lòng nhiệt thành với Cách mạng của Bác trong hoàn cảnh đầy gian khổ ở Pác Bó. Đó chính là lí do để ta thêm tự hào, ngưỡng mộ hơn ở vị lãnh tụ vĩ đại của ta về khí phách, tinh thần.
Về nghệ thuật, tác phẩm đã thể hiện được phong cách tiêu biểu của Hồ Chí Minh trong việc sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt – một hình thức khá ngắn gọn, cô đúc. Bên cạnh đó, từ ngữ cô đúc, giàu sức gợi; giọng thơ vui tươi, thoải mái cũng đã góp phần tạo nên sự thành công khi chuyển tải tinh thần bài thơ
Kết bài: Tóm lại, với “Tức cảnh Pác Bó”, Hồ Chí Minh đã cho thấy sự gắn liền giữa “thú lâm tuyền” với sự nghiệp cách mạng, làm cho chất hiện thực và trữ tình hòa hợp, gắn bó. Vì thế ở Hồ Chí Minh, ta không chỉ thấy cốt cách, vẻ đẹp của người chiến sĩ mà còn thấy tinh thần, phong thái của một thi sĩ.
Dàn ý cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh
Với chủ đề “Cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh”, DINHNGHIA.COM.VN sẽ giúp bạn khái quát dàn ý cụ thể như sau.
Mở bài cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó
- Khái quát về tác giả Hồ Chí Minh cùng tác phẩm Tức cảnh Pác Bó.
- Tóm tắt giá trị của bài thơ: “Tức cảnh Pác Bó” đã thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự hòa hợp với thiên nhiên cũng như tinh thần lạc quan và phong thái ung dung của Bác dù trong hoàn cảnh thiếu thốn hay khó khăn.
Thân bài cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó
- Cuộc sống Cách mạng vô cùng thiếu thốn và gian khổ.
- Tình yêu thiên nhiên cùng với phong thái lạc quan và ung dung của Bác.
- Cái sang trong cuộc sống của người Cách mạng, thể hiện sự hòa hợp với thiên nhiên.
Kết bài cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó
- Tóm tắt lại giá trị nội dung cùng nghệ thuật của bài thơ.
- Mở rộng vấn đề qua việc liên hệ đến một số tác phẩm khác của Người.
- Nêu suy nghĩ của bản thân về tinh thần lạc quan cùng với phong thái ung dung tự tại trong phong cách của Hồ Chí Minh.
Như vậy, cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó đã cho thấy phong thái ung dung, lạc quan và tự tại của Hồ Chí Minh dù trong cuộc sống thiếu thốn gian khổ nơi núi rừng Việt Bắc. Đây là một bài thơ tứ tuyệt rất hàm súc và cô động với ý nghĩa sâu xa pha chút giọng vui đùa trong tinh thần lạc quan của Người. Chính tinh thần ấy đã giúp Người vượt qua mọi gian khổ để lãnh đạo Cách mạng nước nhà thắng lợi vẻ vang. Cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó đã khiến mỗi chúng ta thấy yêu mến và kính trọng nhiều hơn vị cha già vĩ đại của dân tộc…
Trên đây là những phân tích và cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh. Hy vọng đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích phục vụ quá trình học tập và tìm hiểu về chủ đề cảm nhận về bài thơ Tức cảnh Pác Bó. Chúc bạn luôn học tốt!.
Xem thêm:
